epi

5000 serisinin 3D'sinde isi yukseliyor.
7000 serisinde yuksek performans icin islemci 95 dereceye kadar itiliyor, kasanizda sogutma kotuyse aldiginiz performans baskasina gore dusuk.
7000 serisine 3D hafiza caktiklarinda bakalim ne  olacak. Isinma sebebiyle performans dizginlenmezse 13th gen'e iyi cevap olur. Yoksa Intel single thread performansinda, Amd multi thread performansinda onde olur. Paralellestirilemeyen, bir islemin yapilmasi icin digerinin sonucu beklenen durumlarda (cogu oyun) Intel one gecmis olur.
Amd yeni islemcilerini Tayvan'da 5nm urettirtiriyor. Intel (yanlis bilmiyorsam) "Intel 7" diye isimlendirdigi 10nm uretim teknolojisi kullaniyor.
Buna ragmen AMD'nin ciddi sekilde one gecmemesi, hatta Intel'in oyunlarda liderlik iddia edebilmesi iki seyle aciklanabilir: Ya beceriksizlik, ya da gonullu duopoly ("sen bazi oyunlarda onde ol, ben bazi oyunlarda, gel beraber .ikelim bunlari"). Ama butun kufru nvidia ve Intel yiyor.

5000 serisinin 3D'sinde isi yukseliyor.
7000 serisinde yuksek performans icin islemci 95 dereceye kadar itiliyor, kasanizda sogutma kotuyse aldiginiz performans baskasina gore dusuk.
7000 serisine 3D hafiza caktiklarinda bakalim ne  olacak. Isinma sebebiyle performans dizginlenmezse 13th gen'e iyi cevap olur. Yoksa Intel single thread performansinda, Amd multi thread performansinda onde olur. Paralellestirilemeyen, bir islemin yapilmasi icin digerinin sonucu beklenen durumlarda (cogu oyun) Intel one gecmis olur.
Amd yeni islemcilerini Tayvan'da 5nm urettirtiriyor. Intel (yanlis bilmiyorsam) "Intel 7" diye isimlendirdigi 10nm uretim teknolojisi kullaniyor.
Buna ragmen AMD'nin ciddi sekilde one gecmemesi, hatta Intel'in oyunlarda liderlik iddia edebilmesi iki seyle aciklanabilir: Ya beceriksizlik, ya da gonullu duopoly ("sen bazi oyunlarda onde ol, ben bazi oyunlarda, gel beraber .ikelim bunlari"). Ama butun kufru nvidia ve Intel yiyor.

Single thread performansinda 13th gen iyi gozukuyor. AMD'nin sonuclari da boyle gelirse oyunlar icin iyi. Oyun motorlarinda hala paralellestirilemeyen gorevler sebebiyle single thread performansi onemli, sentetik CPU benchmarklari ve Blender testleri vs. bizi yaniltmasin.
https://www.guru3d.com/news-story/core-i9-13900k-is-the-fastest-cpu-in-passmarks-single-thread-ranking.html
Para harcamaya ve sonrasinda elektrik faturasina da para harcamaya razi olanlara bu kis CGI film kalitesini gercek zamanli veren makineler geliyor (Intel-nvidia). AMD yeni MCM tasarimlariyla "ayni parayi bize verin, ayni kaliteyi alin, elektrik faturaniz da daha dusuk olsun" demeyi becerirse guzel. Pek beklemiyorum. Yine sagi solu eksik olursa, yazilimda geride kalirsa firsat kacar (zira Intel-nvidia da nihayetinde MCM'ye gecer). Fakat dusuk guc gereksinimi olan sistemlerde (tasinabilirler, handheld, standalone VR vs) AMD kullanmanin artisi olabilir. nvidia/Intel o kadar kufur yedikten sonra AMD de anca guc kullanimini arttirarak ve cok isinarak (neredeyse) yetisebilirse uygun bir yerimizle gulmek gerekir.

Aynen boyle olup ustune "sunu sunu ve sunu da rakip kart kadar iyi yapamiyor aslinda" oldugunda yine de butun kufru nvidia yiyor 

3090’de 8-10 fps calistirarak anca fikir sahibi olacagimiz, 3070’larda falan 3-5 fps belki calisacak, 1080Ti’da 1fps bile olmayacak ayarlari 4090 native 20fps calistiracak, DLSS ile 60fps verecek.
Isteyen ayarlari dusuk tutar, DLSS’i kapatir, “öz hakiki kareler” ile oynar, yine rakip her karttan yuksek hizda calisir. Isteyen ayarlari kökler, DLSS’i acar, “vay umuna goyim” ayarlarda oynar, rakip her karttan guzel goruntu elde eder.
Digital Foundry’nin incelemesi geldiginde “goruntu kalitesinde fark sifira yakin, hissedilir gecikme yok gibi” derlerse olmus bu deriz. Yoksa zamanla oturur.
Onceki nesil uzerine yaklasik 2x native hiz artisi verip yaklasik 2x de yeni DLSS’den artis vermeyi basarmislarsa öper basima koyarim.
Bir sonraki nesilde “sen bana 4K’da sabit 120fps ver, bunu gucun yettiginde native, yapamadiginda DLSS ile ver” modu da geldiginde konu kapanir.
Bi “ibinelik” aranacaksa orada aranmali. O tarz bir mod teoride mumkun ama onu verseler bi sonraki karti nasil satacaklar, gsync’i nasil satacaklar? O yuzden onu rekabet zorlayana kadar gormeyiz.
Rakibin de isine gelmedigi icin onlar ya yapmaz. Asil sorun o. Duopoly (ya da Intel ile 2+1) varken “rekabet” bir yere kadar.
Bunlara “yazilim sadece” diye bakmamak lazim. O yazilima ozel donanimda calisan yazilim. AI islemlerini hizli gerceklestirmek icin ozel tasarlanmis islem birimlerinde calisiyor.
Bir esik asilmadan, mesela “native goruntu isleyen birimlerle 60 fps goruntu cizebiliyoruz, AI birimlerimiz de onu saniyenin 1/240’sinde isleyerek bir sonraki kare tahminini ciziyor, saniyenin son 1/240’sinde de oyun motorundan gelen yeni durum verisiyle ona son bir duzeltme cekiyor” seviyesinde hizli islemi yapacak donanim olmadan bunu yazilimla gercek zamanli yapamazlar.
Olur belki ama kalite duser (native ile arasindaki fark acilir). Bu sefer ‘buyuk navi geliyor” komplo teorisi video kanallariniz “iste bakin DLSS ne kadar cirkin” diye o goruntuleri paylasir. Asil derin ibineligi de isi gucu milletin sirtindan reklam geliri elde etmek olup sacma sapan icerik yaratan bu kanallarda aramak lazim. Cag dezenformasyon cagi. Bir avuc click icin. For a few clicks more.
Sezar’in hakki Sezar’a.

40x0 serisi 4nm, 30x0 serisi 8nm. Saat hizi daha yuksek Yapay zeka hesaplamalari icin kullanilan tensor core miktari daha fazla.  Yapilan islemlerin sirasinin cizelgesini dinamik olarak hazirlayarak ciddi performans artisi saglaniyor. (Shader Execution Reordering, SER)  Bu sekilde kulanilacagi bilinen yeni mimarinin donanimi tasarim sirasinda buna gore optimize edilerek hazirlanmis. Sen nvidia olsan ve yeni ekran karti satman gerekiyor olsa, AMD ve Intel gibi devlerin henuz yetisemedigi, yapamadigi, emsali olmayan yeni teknoloji gelistiriyor olsan, elindeki limitli kaynaklarini yeni teknolojiyi bu kartta calistirmak icin mi harcarsin yoksa "2 yil once piyasaya gelmis kartlarda da calismayacaksa ben bu teknolojiyi gelistirmem arkadas" mi dersin?
Tabi ki yeni teknolojiyi ilk olarak en yuksek islem gucu olan donanimda hazirlayacaklar.
nvidia teknolojiyi gelistiriyor. Rekabette one geciyor. Rakipler alt modellerde rekabeti zorlar da kaynaklarini oraya harcamasi gerekirse o ozellikler alt modellere de geliyor. Yoksa kaynaklarini bir sonraki mimariye ayiriyor Kimsenin sinirsiz kaynaklari yok. Basarili olmak icin yapilmasi gereken belli. Onu yapiyor.
1. AMD'den MCM geldiginde GPU icindeki iletisimde gecikmelerden oturu performans kaybi buyuk olmazsa, 
2. Bu sekilde bir suru ufak GPU'yu uc uca yapistirip nihayet nvidia'ya rakip olabilir hale gelirlerse 
3. "Onlarin yapay olarak urettigi kareleri biz gercekten uretiyoruz ve iste fark bu videoda gorulebilir" diye onumuze koyarlarsa ve gercekten gozle gorulebilir bir fark olursa
Nihayet biraz rekabet olur. Ama o durumda bile nvidia'nin kaynaklarini ust seviyeye aktarmasi makul. Gecmisine bakilirsa AMD'nin bunu becermesi zaten zor, anca yetismeye calisiyorlar, Intel henuz onu da yapamiyor. Ayrica nvidia'nin yaklasimi CPU darbogaz yarattiginda da 2x kare hizi saglayabiliyor, AMD'nin "biz o kareleri gercekten uretiyoruz" demesi teknik olarak hic bir zaman mumkun olmayabilir. 
MCM yaklasiminin "iste GPU'nun su birimleri su chipte, bu yeni AI birimleri bu chipte" mertebesine gelip giris seviyesi kartlarda da ise yaramasi icin iki sey gerekiyor.
1. Yine MCM'de GPU icindeki iletisimde gecikmelerden oturu performans kaybi buyuk olmamasi lazim,
2. AMD'nin bu tarz yapay zekaya ozel birimleri tasarlamayi ogrenmesi lazim.
Bu ikincisi icin uzmanlasan bir sirketi satin aldilar ama bu nesilde meyvesini gormemiz biraz zor olabilir.
Neticede nvidia yapmasi gerekeni yapiyor.
1. 30x0 serisinde rakipden geri uretim teknolojisi kullanmasina ragmen rakibi yakalayacak sekilde mimarisini gelistirdi.
2. Ayni sekilde sogutmasini ve yuksek guc kullanimi altinda yanmayan ekran karti tasarimini gelistirdi.
3. Universitelerle white paper'lar yazarak AI uzerinde calisti, algoritmalarini rafine etti, darbogazlari tespit edip mimariyi rafine etti ve gorevlerini dinamik olarak schedule edecek mantigi hazirladi.
4. 40x0 serisinde bu avantajlarin ustune 8nm'den 4nm'e gecerek daha cok birim ekledi, daha yuksek saat hizina cikti.
5. Tek chip GPU tasarimin zirvesi donanimda yeni nesil yazilimlarini tasarliyor.
Yapabildiklerinin sinemada para verip izledigimiz CGI Disney/Pixar filmlerinden pek farki kalmadi:
https://www.youtube.com/watch?v=AsykNkUMoNU
Biz biraz fakirik, hangi karti ne zaman elden cikarsak da yeni gelen kartin hangi fiyat seviyesinde olanini alsak diye bizim de kafa yormamiz gerekiyor ama yine de her zaman yetisemiyoruz, o ayri.

Yapay zeka ile ara kareleri hesaplarlar tahmini tuttu.
Sunumda yapay zekaya, simulasyona yuklenirler tahmini tuttu.
4090 TSMC 4nm. Fiyat da cilgin gozukmuyor ($1,599). Yok 800W olacak, yok bilmemne iddialari da tutmadi. Ayni guc kullaniminda 2x performans tahmini tuttu.
 
Canavar gibi kart. Daha ne olsun?
https://www.youtube.com/watch?v=Uo8rs5YfIYY
Guzel bir tech demo da gorelim diyordum. RacerX "next-gen" olmus.
https://youtu.be/AsykNkUMoNU
DLSS3 ile ara kareleri hesaplayarak Flight Sim gibi CPU limitli oyunlarda da 2-4x performans saglayabiliyoruz dedikleri icin aslinda DLSS3'un calisacagi her oyun bu kartin tech demosu oldu.
https://youtu.be/spq0jSWRCqI
PS: Daha gelmeden "gidise bakarsak su teknolojilere sahip olabilir" diyen var. Daha gelmeden "800W, $2500, 6 slot, AMD Big Navi bunu yer" diyen var. Ikincisi daha cok izleniyor. Birak spekulatif dandik adamlari, Linus gibi sinirlarini bilenler bile Apple'in nvidia'nin ustune .icinca daha cok izlendigini biliyor. Ray tracing ve AI ne gerek? Trololo...

https://videocardz.com/newz/nvidia-geforce-rtx-4090-founders-edition-has-been-pictured

Bi eline iPhone 5, bi eline en yenileri alinca insan ne oluyoruz diyor. Hayvan gibi cihaz, arkada cikintili kameralar falan. Onu ufacik govdeye sigdirip yine de butun gun sarjinin dayanmasini saglamak marifetti.
Kusur kimde dersen o ufacik aleti alip manda kasa case'ler icinde gezdiren, daha buyuk diye android'lere gozu kaymaya baslayan kitle yerine uretimci firmalari suclamak zor.
Fistik gibi kasalar varken her yeri dolmus gibi isiklandirilmis okuz gibi kasa alan oyunculara "bak bu 5 slot" diyorsun, onu aliyor muhtemelen. Veri merkezleri icin yapilan, daha yuksek kapasiteli ve daha performansli cihazlari adam tek slot tasarimla kotarabiliyorsa burada talepten kaynaklanan secimler oldugunu dusunurum.
Bu kartlar da (anlasilan o ki) PCIe 5.0 uzerinden 600W cekmesi mumkun oldugu halde 450W civari icin tasarlanmis kartlar. 450W de "yuk altinda serbest birakalim, performans dusecegine peak guc cekimi yuksek olsun" diye bir tasarim, yoksa 300W ile sinirladiginizda %33 performans kaybetmeyecek. Sen bunu alip daha iyi sogutma yapistiririm, 600W'a kadar bi zorlamayi denerim, overclock ederim diyen kitleysen x marka kendinden zorlanmis kart sattiginda daha cok satiyorsa y marka da oyle yapiyor.
Sonucta EVGA gibi markalar "eh, yeter be" diye piyasadan cikiyor. Rekabet var diye son gune kadar urunun ne olacagini bile tam bilmeyecegiz, bu isi dusen kar marlarina ve kripto sonrasi dusen talebe ragmen kasarak yapacagiz, bir de bu sacma tasarimlar arasindan siyrilmaya mi calisacagiz diye terkediyor piyasayi. Kalanlar da dolmus soforu gibi susleyerek satmaya devam ediyor.
Cuzdaniyla oy veren alici olarak benim yapabilecegim sey fiyati da uygun oldugunda nvidia FE'ler gibi hem karizma hem etkin tasarima sahip urunlere yonelerek "gelecekte boyle tasarimlara agirlik verin, bak bunu aliyouz" mesaji vermek.
"Ikisinin de fiyati ayni, bu %3 hizli" diye bunu alani, "ikisi de ayni performans ama bu %3 ucuz" diye bunu alani anlarim, "bu %3 daha pahali ama %2 daha hizli ve benim performansa ihtiyacim var" diye bunu alani da anlarim ama bazen bunlar sirf goruntu oluyor, hatta gereksiz pahali oluyor ama performansta bir artisi olmuyor. O zaman iyice cirkin geliyor gozume.
Bakalim nvidia FE'ler nasil olacak.

PSVR2 canavar gibi. Eye tracking’in sagladigi 4x’e varan performans artisi sagolsun.
https://youtu.be/PxUXWpj11fw
Valve’in uzerinde calistigi, Steam Deck gibi AMD GPU’lu olmasi beklenen standalone PC VR cihazinda da eye tracking olacak.
https://youtu.be/QujY1XmP7g0
RTX 4090’in performansi 3090’e gore 1.66-2x yuksek olacak.
4090 ile toplanan bir PC’ye  baglayip eye tracking ile kullanilabilirse bu neslin cihazlari sinif atlayacaklar. Half-Life Alyx ve Robo Recall gibi oyunlari kaliteli oynatan donanimin uzerine 10x performans koymus olacaklar.
Bunu kablosuz yapabilirlerse (kablosuz iletisimin ek gecikmesine ragmen kasktan eye tracking bilgisini iletip sabit masaustunde foveated rendering yapip goruntuyu kaska iletmeyi hissedilmeyecek seviyede gecikme ile basarirlarsa) muhtesem olur.
Meta’nin Quest Pro’su da yolda, engineering sample goruntuleri sizdi:
https://youtu.be/KOMumjMGX18
Pancake lensler sayesinde daha ince. Kumandalarin kendi ustlerindeki kameralari ile kendi kendini takip etmesi mumkun oldugu icin takip kalitesi daha yuksek. Kameralari renkli ve yuksek cozunurluklu oldugu icin mixed reality ile AR benzeri uygulamalar cok daha iyi yapilabilir. Bunlar Valve’in PC VR cihazinda da gorsel super olacak seyler. Bir de facial tracking oldugu icin yuz ifadenizi avatara yansitmak gibi social VR icin artilari var. Oyundaki yapay zeka ifademi gorup ona gore tepki verebilecekse o da guzel tabi.
Guzel VR cihazlari ve GPU’lar cikali en az 2 yil, PSVR cikali 6 yil olmustu. Yeni sayfa acilmak uzere.

2 yillik cihaza yenisi cikmak uzereyken 2 yildir cekilen fiyati odemek cabuk silip atmak mi oldu yahu? Yapsinlar indirim, alinsin. Laptop'larda da 12th gen'e vs baktik, indirimde diye 11th gen aldik.
"Bekleyemeyiz, illa lazim" diyenler disindakiler niye yenisi cikmak uzereyken bir onceki nesle ayni parayi versin?
 
Kim niye hala 3090 aliyor demedik, niye hala bu fiyata aliyorlar dedik  Hatta fiyatla basliyor mesaj.

Bu gidisle herhalde kol boregi bir fiyatla 4090’i cikaracaklar, 4080/4070 gibi kartlari 3000’lerin stoklar eriyene veya rekabet zorlayana kadar kasmayacaklar.
Intel’den saglam bir seyler gelse iyiydi.

1.Arka planda o pixel’i aydinlatan isiklardan hangisinin etkisinin onemli oldugunu hesaplayip gereksiz olanlari elimine ederek yuzlerce isik olan ortami orijinaline yakin goruntude ve hizli, gercek zamanli cizecek algoritmalari var. bunlari suruculere entegre ederler. UE5 nanite tarzi gercek zamanli level of detail yonetimiyle film kalitesi geometri kullanmak mumkun olur. Film kalitesi detay ve isiklandirma iceren ortamlari aktarip oyunda kullanmak icin icerik hazirlayanin optimizasyon yapacagim diye aylarini harcamasi gerekmez, sen Star Wars/Marvel dizisi icin zaten hazirladigin ortami aktar, biz gercek zamanli cizeriz seviyesine gelir.
2. Fizikler ve onlara bagli animasyonlar, sac ve kiyafet gibi simulasyon iceren hesaplamalar, karakterin hareketlerini dogal yapacak animasyon sistemi, kaslarin hareketlerini ve deriye yansimasinin dogal olmasi… Bunlarin hepsi yapay zeka. O konuda da bir sov yaparlarsa saglam olur.
3. Son olarak “sen kalite ayarlarini sktret… istedigin frame rate’i sec, biz arka planda dlss’in internal cozunurlugunden sentetik kare uretimine kadar her seyi kullanip o kare hizini sabit tutacak sekilde maksimum kaliteyi otomatik ayarlariz” seviyesine gelirlerse sahane olur.
Bunlarin ucu de yapay zeka odakli aslinda. Tensor core’larda bir kac nesildir nvidia donanim tarafini gelistirdi. Bu kartlara driver yoluyla yeniden programlanabilirlik sundugu icin yazilim tatafindaki her gelismenin buyuk potansiyeli var. Yazilim gelistirmek konusunda da nvidia zaten basarili.
Bu neslin ilginc bir durumu olabilir. Multi-chip tasarimlara gecmeden cekirdek tasarimin rafine edildigi ve 4-5nm’e gecildigi icin oncekilerden geliskin , fakat hala tek chip ile kaba kuvvet oldugu icin sonrakilerden farkli, “ya o 4090Ti bi acayipti” diye anilacak kartlarin oldugu bir nesil olabilir. Tek chip tasarimin kendine gore avantajlari yoksa MCM’ler geldiginde hizla eskimesi de mumkun tabi ama bir devrin zirvesi olarak anabiliriz.
AMD ve Intel’den gelecek rekabete gore ust seviyelere (4090, Ti modelleri vs.) son sekli verip piyasaya vereceklerse ilk gorecegimiz kartlar her zamanki gibi biraz kirpik kalabilir, nvidia bu neslin teknik gelismelerini sergileyip zirve performansi sonraya birakabilir.

Amd modelleri de yapmaya baslayinca bozdu Dell 

Biraz avangard kaliyorum herhalde.
4K 120 hz standartlasacak, duzgun renk isteyecegiz diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Cloud gaming zamanla internet yaninda abonelik, TV icinde servis gibi bir hale gelir diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor (daha baslarinda) Nintendo falan oyunlari kartus gibi flash hafizada satar diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor.
Bu yapay zeka isi oyunlarda sunu saglayacak, oyunlar soyle gozukecek diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Nvidia'da is var, yapay zeka ve server'lar icin yaptiklari arge ile oyunlarda yaptiklari paralel gidiyor, hissesi degerlenecek diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. Hisseler cakilir diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla oluyor. VR icin gerekli teknolojiler oturdu, ilk orneklerini goruruz, zamanla milyar dolarlik sektor olur, buyukler girer diyorum. Sektir lan deniyor. Butun buyukler girdi, Apple da girince bol kufreder, dalga gecilir, Samsung'dan alinir (kulaklik girissiz telefonlar gibi  ). Laptoplar guclendi, masaustu ile ara kapaniyor, tek makine isteyen icin secenek haline geliyor, su ve su da oturup fiyat uygun olunca tam olacak diyorum. Sektir lan deniyor. Zamanla olur. GTX 1080 degil de bunun kirpilmamisi gelecek diyorum. Sektir lan deniyor. HBM ile gelmedi bak, ona bi sevindi arkadaslar. Ama ayni performansi genis veribandiyla sagladilar, sektir lan diyenler hala kullaniyor. Bu baslik da oyle. Gidin bugun alin yazmiyor hic bir sayfasinda. Arastirmisken ayrintisi yaziliyor, gittigi yer uzerine tahmin yapiliyor, su ozelliklerde oturup fiyat uygun oldugunda alinir deniyor.
Veritabaninda yerimiz mi dar 
 
PS:
1. Hic mi yanilmiyorsun. Tabi ki cok yaniliyorum. Bir de bekledigim olsa da belki bekledigimden hizli, belki cok daha yavas oluyor. Bu mesajin ana fikri o degil. Ana fikir: "gidin bugun alin" yazmiyor, ben de almadim zaten, ilk sayfadan beri 10-15 defa bu fiyatla bugun alinmaz yaziyor. Teknoloji forumu bu, gidisat uzerine sohbet, fikir yurutme, bilgi paylasma amacli bir baslik.
2. "Oyun laptopi" gozuyle bakmayin. Boyle islemcisi, boyle ekrani, boyle GPU'su ve bol hafizasi oldugunda, tasarim da ince oldugunda bunlar "gaming laptop", "creator laptop", "workstation laptop" ve "desktop replacement" siniflarinin birlestigi (converge ettigi) nokta oluyor. Benim icin tarihi, not duserim. Ilgilenmeyen pas gecer.

iPad (iPad mini, iPhone) duet yazilimiyla laptop'a baglanabiliyor. Ek bir ekran haline geliyor. Mesela takip ettiginiz haberler, videolar burada oynarsa Chrome eklentileri ile Youtube'un reklamlarini kapatiyorsunuz, video kalitesini ayarliyorsunuz, iPad touchscreen'e dokunup pause'layabiliyorsunuz, ikisinin de guzel yanlarini almis oluyorsunuz. 60fps youtube videosu ile denedim, akici, sikintisiz calisti.
Bu sekilde duet ile iPad'i kullanirken usb'den bagli, surekli sarj oluyor. Ses de laptop kulaklik cikisindan geliyor. Kablosuz tercih eden yine kablosuz takilabilir ama 3.5mm elinizin altinda. iPad'i PC'ye baglamadan medya icin kullaniyor olsam kulakligi bir ona bir buna baglamak gerekecekti, o acidan da iyi oldu.
Eksisi islemci kullanimina %2-3 eklemis olmasi (edit: default ayarlar yerine retina'ya cekerseniz %5-6). Eski laptopla denedigimde islemci fani costugu icin memnun kalmamistim. Henuz oyle bir durumla karsilasmadim ama uzun sureli kullanmadim.
 
edit: Yanlis anlama olmasin, bu is icin tablet almam, islemci kullanimi vs. sebebiyle duz ekran daha iyi bir secim. Bu sadece kenarda duran eski tableti degerlendirmek icin. Sistemin geri kalani yuk altindayken bir yandan bunun da calismasi responsiveness'da dususe yol acabilir, duz ekrani tercih ederim.

TLDR: single thread performansina bakmak lazim.
 
 
Oyunlarin islemci kullanimi zamanla paralellestirildi, islemci sayisindaki artistan faydalanildi. Fakat single thread performance hala onemli. Fiziklerin kalitesi yuksek oldugunda, diger islemler oradan gelecek sonucu beklediginde butun oyun motoru tek cekirdek performansina bagimli.
AMD'nin bu yeni islemcilerine henuz bakmadim, onlar oncesinde Intel bu konuda hala onde. big.Little benzeri performance core (P) ve efficiency core (E) mimarisine gecis de yaptigi icin multi thread performansinda da geride kalmiyor. Mimari tasarim acisindan AMD'den daha iyi is cikariyorlar. Sikintilari uretim teknolojisi. AMD TMSC'de daha ileri uretim teknolojisiyle (daha dusuk nm) uretim yaptirarak anca basa cikiyor, onda bile single thread performansinda geride. Multi thread performansini arttiriyorlar, sentetik CPU benchmark'larina baktiginizda ondeler ama oyunlarda durum oyle degil. Zaten sentetik single thread benchmark'larinda da goruluyor. 
Benim hayalim Intel'in bu tasarima 1 tane baba cekirdek (S) eklemesi. Bunu yaparlarsa core single thread icin S, multi thread icin P, ek islemler devreye girdikce devreye giren E cekirdekleri seklinde tam oyunlar icin mukemmel tasarim olacak.
nvidia mi AMD mi dedigimde ayni performansi verdiklerinde driver sebebiyle nvidia tercih edebiliyorum. Ikisi de ortalama oyunlarda benzer performans verirken gelismis oyunlarda nvidia RT ve AI birimleri gibi tasarim ozellikleri ile one gecebiliyor. Benzer fiyatli ama bu konuda geride olan AMD'yi tercih etmek icin bir sebep olmuyor.
Ayni sekilde Intel mi AMD mi dedigimde single thread performansinda onde olmasi, TB4 destegi vs ile Intel one cikabiliyor.
Iyi performans/fiyat orani sunarak AMD "oglum akli olan bunu alir" seklinde best bang for the buck senaryolari olusturabilir. Yok biz superiz, biz de yuksek fiyat cekecegiz dedikleri zaman anlami kalmiyor.
MCM'ye geciste 1-2 nesilde AMD'nin diger ikisinin onune gecmesi mumkun olursa bu durum degisebilir. 64 bite geciste gordugumuz gibi bir donem yasanir. Yoksa AMD digerleriyle ayni fiyata satildiginda "ya tasarim olarak alinda biraz geride ama uretim teknolojisi iyi" diyerek almak icin az sebep var. Mobil cihazda az isinmayi, dusuk guc kullanimini kotarabiliyorsa handheld ve standalone VR gibi durumlarda veya konsollarda tercih sebebi olabilir. "Duvara baglayip guc verecegim, buyuk kasada veya vapor chamber laptopta hayvan gibi sogutacagim, performans istiyorum arkadasim" dediginde Intel ve nvidia hala onde. nvidia bu nesilde Samsung'dan TSMC uretimine gececek, Intel bu P-E tasariminda hayalini kurdugum P-E-S'e gecerse ortaya canavar gibi bir makine cikacak.
AMD'nin basarisi 3D uretim, MCM gibi uretim acisindan onu acik olabilecek tasarimlara yatirimi olmasi ve Intel/nvidia aksine hem CPU hem de GPU'da guclu olmasi. Digerleri bu konularda arayi kapatirken AMD'nin de yukaridaki konularda arayi kapatmasi gerekecek. AI konusunda ilerlemek icin bir sirket aldilar, bir sonraki nesile (konsol) arayi kapatirlar. 
O zamana kadar nvidia da MCM konusunda ilerler, CPU icin de ARM tasarimlarina yuklenirler. Apple M1-M2 gibi CPU/GPU bir arada aralarinda hizli baglantiyla tek pakette tasarimlari var, veri merkezleri vs icin grace adiyla piyasada.
Intel'in bir yandan bu GPU isini kotarmasi lazim, bir yandan da Amerika'da uretim icin milyarlarca dolarlik yatirim yapiyorlar, orada TMSC'yi yakalamalari lazim. Avantajlari sirketin stratejik onemi, Cin'le gerginlik olup Tayvan uretiminde sikinti olursa Intel ana kitada. Covid sonrasi dunyada tedarik zincirleri yeniden sekillenip uretimin millilestirilmesi dusunulurken stratejik degerleri artiyor ama henuz hisseye yansimadi. Resesyon beklentisiyle borsa gerilerken millet nvidia gibi gecmis performansi iyi sirketlere iyi gunde girip kotu gunde cikmayi tercih etti, Intel'e akan likidite azaldi. Zamanla bu durum tersine donebilir ama bir yandan Tayvan uretimine rakip olmak, bir yandan nvidia'yi GPU konusunda yakalayip Apple'a SOC tasariminda alternatif sunmak falan kolay isler degil tabi.
Rekabet devam eder, biz de takip etmeye devam ederiz. Simdilik hala zirve performans icin Intel/nvidia tercih edilebilir. Bu yeni AMD islemcileri bu durumu degistirmezse (single thread performansi Intel'den gelecek cevabin gerisinde kalirsa) sentetik benchmarklar ve kagit uzerinde ozel durumlara cok kaptirmamak lazim.
AMD'nin x modeli Intel'in y modelinin benzeri performansi dusuk fiyata verdiginde heyecan oluyor, o ayri.
Bu yeni nesilde AMD Big.Little'a gecmese bile cekirdek saat hizlarini dinamik ayarlayarak yuke gore single core performansini arttirabilirse, o sekilde rekabeti kizistirirsa o da heyecanli olur. 

3090Ti gibi kartlar: "Yeni nesil gelmeden once yuksek guc kullanimini ve yeni bellek modullerini yonetmek icin yaptigimiz tasarimimizi deneyelim. Driver'da falan s.cmissak, kartlar patir patir patlayacaksa heyecanla piyasaya surulen yeni kartlarda madara olmayalim, hisse dusmesin, satislarda sikinti olmasin, partnerlerle aramiz bozulmasin. Bu ara kartlarda sikintilari gorup duzeltelim. dhw zaten almaz bunu, epi yine tamam Geforce2ultra guzel ama Geforce3 yolda, buna bosuna para vermeyin diye yazar, cok kufur yemeyiz. Bunu alip bize gonulu beta tester olacak adamin cebinde parasi bol, sonraki cikinca onu da alir. Arge masrafimizi da bu kitleden cikarmis oluruz. Alan razi, satan razi."
Bu neslin zamanlamasi iyi oldu, kriptoda dusus ve ethereum'un madenciligi biraktigi doneme denk geliyor. Madenciler ETC gibi alternatiflere yonelecek. Tutmazsa, artan enerji masrafi sebebiyle kendisini kurtarmazsa onceki nesil ikinci elde piyasaya ucuza dusecek. Bu gecis doneminde madencilik icin yeni nesle yatirim yapmak biraz riskli olacak. Intel'in bitcoin icin tasarlanmis miner'leri (GPU degil, ozel cihaz) piyasaya gelecegi icin bir kesim belki onlara yonelecek (fiyata bagli, mevcut kosularda fiyat kendini kurtarmazsa o cihazlarin piyasaya gelisi de iptal olur).
Neticede fiyat uzerinde miner kaynakli yukari baski tersine donebilir. Oyle bir donemde geldigi icin ya bulunabilirlikte, ya fiyatta, ya da ikisinde birden guzel bir etki olabilir.
Kartlar zaten saglam olacak gibi gozukuyor. Ilk Geforce'lardan beri "Toy Story'i gercek zamanli calistirabilmek" gibi bir hayal vardi, onu gectiler, o zamanin Toy Story'si bugunun gercek zamanli grafikleri yaninda basit kaliyor. Yani milletin para verip izlemek icin sinemaya gittigi goruntu kalitesinin onunuze gercek zamanli ve etkilesimli getirebilen, VR ile sizi o dunyanin ortasina yerlestirip karakterlerle bulusturabilen bir seviyeye geldik. Sira o karakterleri gercek zamanli canlandiracak yapay zekaya geldi.
Ilk cikista sokak fiyatini yine yuksek tutabilirler cunku "alan razi, satan razi" seklinde arge maliyetini cikaracaklari kitle o parayi vermeye "abi bulduguma sukur" diye atlamaya hazirdir. Yarin karti bulabilecegi mechul, bulmusken alir. Fakat bu Tayvan-Cin karismazsa, TSMC uretiminde sikinti olmazsa, talep enflasyon/daralma ikileminde sikistigi icin "zaten az satacagiz, surumden kazanamayacagiz, fiyatin yuksek olmasi lazim zira uretim maliyeti artti" durumu yasanmazsa sonrasinda bir rahatlama olmasi icin kripto tarafinda kosullar uygun.

2 yillik cihaza yenisi cikmak uzereyken 2 yildir cekilen fiyati odemek cabuk silip atmak mi oldu yahu? Yapsinlar indirim, alinsin. Laptop'larda da 12th gen'e vs baktik, indirimde diye 11th gen aldik.
"Bekleyemeyiz, illa lazim" diyenler disindakiler niye yenisi cikmak uzereyken bir onceki nesle ayni parayi versin?
 
Kim niye hala 3090 aliyor demedik, niye hala bu fiyata aliyorlar dedik  Hatta fiyatla basliyor mesaj.

Iyi: DX9 destekleyecegiz diye driver yazmaya kaynak ayirmamislar. Kaynaklarini yeni mimarilerinde guncel oyunlari duzgun calistirmaya ihtiyaclari var zira o konu onemli ve sikintili gibi.
Kotu: Ya su ozledigim oyunu acip oynayayim dediginizde (mesela Half-life 2) Microsoft’un D3D9on12 ara katmani uzerinden DX12’e cevrilerek calisacak. Bir sikinti varsa Microsoft’tan kaynaklanacak, Intel bunu bir sonraki driver’da cozer diyemeyeceksiniz, Microsoft D3D9on12‘i guncellemedikce o sorun devam edecek.
Netice: AMD yillardir bu isi yapiyor, donanimi canavar gibi oldugunda bile “ayni performansta oldugu surece nvidia alirim cunku driver’lari daha iyi” deniyor. Intel’in retail alici bulmasi icin ciddi performansli veya digerlerinde gorulmeyen ve onemli ozelliklere sahip kartlarla gelmesi lazim. Boyle 2 yil oncesinin orta/giris kartlarini anca yakalarlarsa 90’larda yaptiklari i740 kartlari gibi anca hazir satilan PC’lerde yer bulur, o da islemcileriyle nispeten ucuza bundle deal’lar sunup arka planda sirketleri bagladigi icin. Intel islemci kullanan makinelerde cogunlukla entegre, az miktarda da bu kartlarla bir yuzdeleri oldugu icin “piyasadaki grafiklerin su kadari Intel tabanli” diye gezerler. Sonraki nesillerde MCM GPU, APU/SOC uzerinden bu mimari gelismeye devam ettigi surece umut olur. Yalniz APU/SOC icin kendi uretimleri TSMC kullanan AMD ve Apple’a gore ciddi dezavantaj. Intel de TSMC’e uretim yaptiriyor ama islemcilerini de iceren APU/SOC’lari bu donemde disarida yaptirmayabilir.
Belki bir gun Intel’in bu GPU’lar ve ARM islemcileri bir araya getirdigi bir SOC’u TSMC’e urettirdigini ve bu islemciye hizli x86 emulasyonu icin kendi ozel birimlerini ekledigi bir proje goruruz. Oyle bir sey ilginc olur.
Nvidia, AMD, Apple kendi APU/SOC tasarimlari icin GPU mimarilerine sahipken Intel’in “bu is olmadi” diye pes etmesi icin birileriyle uzun sureli bir cross-license anlasmasina girmesi lazim.
Bi PowerVR vardi, surekli umit vaad eden ve modular oldugu iddia edilen GPU mimarileriyle geliyordu, ARM SOC’larda kullaniliyordu, PC’ye de Kyro diye bir kart getirmislerdi. Ne oldu o?

Yeni rivayetler kartlarin mevcut nesille benzer guc ihtiyaci oldugu seklinde. Bu 800W falan bana biraz hikaye gibi geliyor. Bu sogutma ve driverlarla oralara kadar salabiliyoruz diye testlerini yapmislardir belki ama nihai kartlarin o seviyelerde gelmesinin gerekecegini sanmiyorum. AMD'den MCM falan acayip bir seyler gelip zorlamasi gerekir. Yoksa al 3080'u, cak daha hizli ve 16GB bellegi, TSMC'de yeni uretim teknolojisinde urettir, benzer guc kullaniminda 1.6-2x hizlansin zaten.
Rakip 7nm'deyken nvidia 30x0 serisinde Samsung 8nm ile kotardi isi. Simdi TMSC 4nm veya 5nm bekleniyor (belki server vs pro kartlar 4nm, oyuncu kartlari 5nm olur). Guc gereksiniminin o kadar artmasi cok aklima yatmiyor. Bu "Navi gelecek, nvidia'yi oldurecek, hepimiz ufoya binip gidecegiz, cool-aid icer misin" tarzi haber kaynaklarina guvenemedim.
Fikrim degismedi.
 
 

4070 ti falan muhtemelen aynı performansı vereceği için düşürmüşlerdir  hala fazla bile aslında...

Piyasada 450-500W GPU'lar var, notebooklarda ayni mimari 60-80W calisabiliyor, sikinti yok. Bu nesil de ayni sey olur.
Apple fan sesi olmadan da oyun calistirabiliyor, o ayri.

Corsair 32 inç 4K 144Hz
https://www.corsair.com/us/en/Categories/Products/Monitors/CORSAIR-XENEON-32UHD144-Gaming-Monitor/p/CM-9020003-NA
IPS panel, HDR 600, HDMI 2.1.