epi

AMD'den fiyat manevrası:
https://amp.hothardware.com/news/amd-big-navi-radeon-6000-16gb-priced-undercut-rtx-3080

Test yok ama en azından öncül bilgiler var:

 
Youtube linki eklediğimde mesajı gitmiyor, hata veriyor. Neyse, Digital Foundry'nin ön incelemesine bakın. Performansa dair bilgi veriyor. Özetle 3080, 2080'den %80 kadar hızlı görünüyor. Bu da 2080ti'dan %40 kadar hızlı demek.
Edit: Digital Foundry linki yukarıda verilmiş.

Geldi canlarım  
3080 alırım artık tabi özelleştirilmiş modelleride görmek lazım ama ref tasarım tatlu duruyor. 3090 ise fiyatı fazla abartı olmuş şu dolar kuru ile yaklaşılmaz yanına, asıl bomba bence 3070 olmus iyiki satmışım ti yi  

Ilk version’da her oyun icin ayri profil gerekiyordu. Nvidia kendi superbilgisayarlarinda oyunu calistirip yapay zekanin training’ini yaparak profil olusturuyordu, o profile gore GPU’daki tensor core’lar goruntuyu isliyordu.
Ikinci version’da sanirim genellestirilmis bir algoritma kullaniyorlar. Ilk version’da farkli oyunlarla train ederek gelistirdikleri bu genel algoritma DLSS destekleyen her oyunda calisiyor. Yine de oyunun DLSS desteklemesi icin arka planda driver’lara motion vector’leri iletmesi gerekiyor.
Ucuncu version’da bu motion vectorleri kendileri generate ederlerse oyunun DLSS destegi olmasi gerekmeyecek, her oyuna uygulanabilen genel bir teknik haline gelecek. Belki oyunlarin performans yeterli olmadiginda ic cozunurlugu dusurup fps’yi sabit tutmasi gibi, nvidia driver’da ic cozunurlugu ayarlayip AI ile bosluklari dolduracak.
“Optimal” ayarlarda, normalde takilma hissedecegimiz, kartin yuku iki katina ciktigi icin oyunun 60 fps’den 30’a dusecegi kalabalik bir sahnede, ic cozunurlugu yariya dusurmek yerine 2/3‘e dusurup fps’yi de 40-45’e dusururlerse Gsync/VRR sayesinde yavaslama hissedilmez, DLSS sayesinde goruntu bulanmaz.
DLSS ile ekran karti goruntuyu 2D resim upscale eden dandik yazilimlar/yontemler gibi islemiyor, 3D’de hangi objenin onceki karelerde nerede oldugunu, bu karede nereye geldigini bilerek cikardigi veri ile isliyor. 1080p goruntuyu rescale edip 4K’ya cikartip icerige akilli sharpening filtresi uygulamak gibi degil. Bir suru dusuk cozunurluk ve yuksek cozunurluklu foto ile train edilip aradaki bosluklari akilli dolduran “resim yukle, cozunurlugunu arttirayim” hikayeleri gibi de degil. Anladigim kadariyla tam olarak  temporal AA, temporal SS gibi de degil. Her kare akillica secilmis noktalari yuksek cozunurlukte render ederek, zaman icinde bu bilgiyi accumule edip kullanarak o noktalarin objenin hareketi sonrasi nihai pozisyonunda alacagi goruntuyu reconstruct ediyor. Yani sentetik kare yok, her karede (1) gercekten render edilen noktalar var, ama yine her karede (2) onceki karelerdeki bilgi ve bu yeni karede yeni render edilmis noktalardan yola cikarak yapay zeka ile uretilen noktalar var; bu 1/2 noktalarin yerlerinin secimi de her karede degisiyor. En azindan ben boyle anliyorum.
Hatirlarsaniz Metro’da RT ile GI yapiyorlardi ama goruntude kenarda kosede fijirdayan yerler yakalamak mumkundu. Dolabin icinde karanlikta kalan yer onceki karelerde gozukmedigi icin reconstruct edilmesi de zaman aliyordu. Veya Quake II RTX’in ilk versionunda patlamalarda goruntu bozulmalari oluyordu. Iste icerigi bildigi icin yeni karede bunlarin oldugu noktalarin tamamina yakinini tam cozunurlukte render eden, goruntunun baska yerlerini cogunlukla onceki karelerden construct eden akilli bir algoritma olusturmayi basardilar ki o bozulmalar gitti.
Bu daha baslangic. Deepfake benzeri mantikla goruntuyu sentetize edecek hiza ulassinlar, oyunlarin cehresi degisecek. “Vay be, oyunlar eskinin CGI filmleri gibi oldu” demek yerine “yuh be, ne dandik oyun, eskinin CGI filmleri gibi” diyecegiz.
Edit: Sunu yazmaya verdigim vakte degdigine kanaat getirecek kadar mevzuyu elzem goren beynimin noronlarini ..keyim. Yas kirki gecti, disarida armageddon, ben hala Quake II.

12 pin mevzusu biraz da zorunluluktan sanırım. Kartın tasarımı ve devre kartı, çift güç girişini imkansız hale getirmiş gibi. Onlar da 12 pin güç girişi ile bu sorunu aşmışlar görünüyor:

RT, 4K ve 120+ fps’den ikisini bir arada istemeyen herkes icin 2070 Super yeterli. 1080 Ti hala canavar. Bu nesilde bir performans sicramasi olup RT, 4K ve 120+ fps’den ikisini bir arada verebilen, DLSS kullanildiginda uce yaklasan kartlar gelecek ama fiyatlar koptu gitti. Tadi kacti isin.
AMD “Intel de piyasada rekabet saglayana kadar pazar genisletme hamlesi yapip fiyat dusureyim” mi diyecek, “Intel de piyasaya rekabet saglayana kadar bu duopol ortaminda karliligi/fiyatlari yuksek  tutayim” mi diyecek? Muhtemelen alt/orta seviyede ilkini, ust seviyede otekini diyecek. O yuzden bu nesilde alt/orta seviyede iyi kartlar cikabilir.
3090’dan cok AMD’nin de cevabi gelince cikacak 3070 falan ilgi cekici. Bunlarda 3080/3090’a gore dusuk hizli bellek modulleri de kullanilsa, hazir bellek fiyatinda dusus varken 12 GB’a gecerek bant genisligini bugunun 8GB kartlarina gore %40-50 arttirirlarsa, bu kartlar cok cekici olabilir. Ortalama oyunda 2080Ti civari ve ustu performans, RT’de onun iki kati performans, alinabilir fiyatlara gelmis olur. Guc gereksinimleri falan da makul olur.
Biliyorum “12GB sart gerekli degil” ve “nvidia sart olmadikca bellege cok para vermez” ama nispeten dusuk hizli modullerin toptan alimi icin anlasirlarsa maliyet acisindan mantikli olacagi gibi veriyolunu genislettigi icin performans acisindan da ciddi fark yaratir (oyun sadece 8GB kullansa bile).
Bu ay piyasaya cikacak kartlar bu nispeten makul kartlar gelmeden once “en iyigsini igstigyoruuuaaam” diyenlerden bol para alma kartlari olur. Yeni kartlara gecenlerin satislariyla ikinci elde 2070 Super ve ustu de cazip fiyatlara bulunabilir.
Su donemde 3D yeni ve cok heyecan vericiydi. O donemde bile 2 Voodoo 2 alip SLI yapayim diye fantezi kovalasaniz bugunun ust seviye kartlari kadar pahali degildi:
https://youtu.be/nNKVgpymlB8
(Digital Foundry Retro videosu, “21 yil” falan derken guzel nostalji oldu. GeForce ve hatta TNT’den de oncesini hatirlatiyor.)

Ti AMD’den gelecek kartlari ve fiyatlarini bekleyecek herhalde.

Hissesi costu. “Fazla mi degerli” deniyordu ama yariyil gelirleri beklenenin ustunde cikti. Bu gazla Arm’i alirlarsa yukselmeye devam da edecek gibi.
Dunyada enflasyon beklentisi var. Parayi bir yere yatirmazsak eriyecek, faize yatirsak faizler dusuk diye herkes hisselere yoneldigi icin sisti. Hisselerde de teknoloji hisseleri guvenilir liman oldu. Multinational sirketler en a dusuk riskli oldu. Yapay zeka, server teknolojisi, evden calisanlarin kullandigi teknolojiler, 5G ile kullanimi artacak edge teknolojileri, evde eglenmek uzerine kurulu teknolojiler ilgi gordu. Nvidia bunlarin hepsinin ortasinda duruyor. Oyle olunca vaktiyle TNT zamanlarindan bildigimiz marjinal/underdog sirket burada herkesin duydugu bir isim haline gelmeye basladi.
Arm’i alirlarsa birden hem mobilin de gobeginde olacaklar, hem de belki “dunyada en cok cihazda tasarimlari kullanilan teknoloji firmasi” haline gelecekler.
Yukselmeden alinsa superdi. Millet “ya nereye yatiralim parayi” diye eline geceni hisseye gomdugu icin, Arm pazarligi portlemezse yukselmeye devam eder. Ama bu piyasanin olasi kotu haberlerle cokmesi veya nvidia’ya ozgu kotu haberler gelirse kacisin baslamasi riski mevcut.

Dunyada piyasaya cikis tarihini vermemisler, yil sonu diyorlar. Piyasadaki ekran kartlari HDMI 2.1 desteklemiyor, yeni gelen kartlar ve yeni konsollarda olacak bir ozellik. Yeni TV’lerde de kullanilip birkac yil icinde standartlasinca iyi olur, yoksa su anda maliyetine degecek bir faydasi oldugu supheli.
Ben mevcut protokoller uzerinden low latency compression ile 120hz veren cihazlari bunlarla karsilastiran bir icerik gormedim. Gorunce de “uf, kosun hemen alin” demesini beklemiyorum. Ama yeni standartlarin gelmesi iyidir.
Imkan olsa enseme taktiririm portunu, 48Gbps benim icin uc bir miktar. Fiber optic kablo satiyorlar bu hizlarda kullanmak icin.
Ilk neslinde yeni teknolojiyi kullanayim diye bol para verip, sorun ciktiginda kablo mu dandik, ekran karti firmware’i mi guncellenmeli, ekran mi uyumsuz diye kufur yagmuruna baslamak da mumkun tabi.

Dunyada piyasaya cikis tarihini vermemisler, yil sonu diyorlar. Piyasadaki ekran kartlari HDMI 2.1 desteklemiyor, yeni gelen kartlar ve yeni konsollarda olacak bir ozellik. Yeni TV’lerde de kullanilip birkac yil icinde standartlasinca iyi olur, yoksa su anda maliyetine degecek bir faydasi oldugu supheli.
Ben mevcut protokoller uzerinden low latency compression ile 120hz veren cihazlari bunlarla karsilastiran bir icerik gormedim. Gorunce de “uf, kosun hemen alin” demesini beklemiyorum. Ama yeni standartlarin gelmesi iyidir.
Imkan olsa enseme taktiririm portunu, 48Gbps benim icin uc bir miktar. Fiber optic kablo satiyorlar bu hizlarda kullanmak icin.
Ilk neslinde yeni teknolojiyi kullanayim diye bol para verip, sorun ciktiginda kablo mu dandik, ekran karti firmware’i mi guncellenmeli, ekran mi uyumsuz diye kufur yagmuruna baslamak da mumkun tabi.

Olsun, yeni urun gelsin, eskisi ucuzlasin, ikinci ele dussun. Aradaki farki goremeyecek yasa gelmeden sunlar alinabilir hale gelsin. TV’lerde low latency game mode ve VRR, monitorlerde 43inch falan derken aradaki fark iyice kaybolsun, seri uretim maliyeti dusursun.

Eski mekan da ben geldikten sonra bozulmustu - ayni sakayi hala orada calisan arkadaslar da yapiyor, "sakin geri falan gelme" diyorlar :-)

Sonucta eldeki karti satayim, 1-2 ay kenardaki eski kart ile idare edeyim diyenler icin geri sayim basladi.
 
(Yaaa, ne zorluklar cektik biz vaktiyle... Iki frag alamaz olduyduk madenciler yuzunden. Sonra hastalik vurdu fabrikalari, stoklar kurudu... Karneyle fps verilen gunleri hatirlarim. Sandiktan buhar gucuyle calisan karti cikarip kullandiydik ki eldekini cepheye gonderelim)

Checkerboarding ile DLSS karsilastirmasi:
https://youtu.be/9ggro8CyZK4

Yukaridaki tahminleri dogrulayan goruntuler sizdi. Yeni Oculus Quest geliyor. Ilkine gore daha ucuz bir tasarim ama muhtemelen daha yuksek fps.
Lenslerin yeni bir tasarim olmasi ihtimali var, oyleyse IPD ayari yoklugunu kismen telafi edebilir.
IPD ayari olmadigi icin daha ucuz (ve hafif) bir tasarim olsa da netlik olarak simdiye kadarki en iyi Oculus cihazi olmasi mumkun. Ilk Rift ve Quest’te pentile OLED kullaniliyor, tam rgb olmadigi icin screendoor effect (SDE) yuksek. Rift S’te LCD kullaniliyor, RGB oldugu icin SDE dusuk, low persistence performansi da daha iyi (Goruntu guncellemeleri arasinda kendisini daha hizli kapatiyor) ama refresh rate ilk Rift’ten dusuk, cozunurluk Quest’ten dusuk. Bu cihazda ilk Quest cozunurlugunde ama ilk Rift gibi 90hz ve Rift S gibi RGB LCD bir panel kullanma ihtimalleri yuksek. Renkler ve kontrast da Rift S’ten iyi olabilir. Sonucta “simdiye kadarki en net goruntumuz” iddiasinda bulunabilirler.
Eski Quest cok eski bir islemci kullandigi icin video over USB desteklemiyor (kabaca ifade ettim), bu yeni Quest muhtemelen Rift’in de yerini alabilir, kablo ile gecikmesiz kullanilabilir.
Wireless baglanti icin yeterli bir standardi desteklerse etkileyici olur. Muhtemelen dusuk gecikmeli ve az kayipli compression uzerine deliler gibi calistilar, 5G uzerinden VR’in krali olma amaclarina da hizmet edecegi icin stratejik onemi olan bir konu. Tabi bu nesilde cost minimization sebebiyle sectikleri SOC’un nefesi yetmeyebilir ama uygun bir orta yol buldularsa wireless VR icin PC’lere baglanabilirse cekiciligi katlanir.
Dis gorunumu PS5 ile uyumlu bir tasarim olmus, aslinda iki firma arasinda bu tarz bir isbirligi harika olur ama Sony’nin kendi VR cihazini uretmesi daha mantikli.
HP Reverb G2’nin incelemeleri ve lens uzerinden alinan video goruntuleri yayinlandi. Tartismasiz en iyi goruntuye sahip PC VR seti. Konfor ve ses kalitesinde de zirvede. Valve Index kumandalari parmak takibi yapabildigi icin daha gelismis bir cihaz ama $400 daha pahali. Rift S HP’den $200 daha ucuz ama goruntu ve ses kalitesinde geride.
Bu sonbaharda piyasaya en iyi goruntulu PC VR cihazi, onu tam kalitede surebilecek bir nvidia ekran karti ve en iyi stand-alone VR cihazi geliyor. Yine uretebildikleri ve fiyatin musade ettigi kadar satacaklar.
Onumuzdeki 5-10 yildan beklentim wireless PC VR’da standardin oturmasi, PC’deki paralel islem gucundeki artis kullanilarak gorus alani icinde oldugu surece vucudun oyuna birebir yansitilmasi, eye tracking ve AI ile hem performans hem de kalitenin artmasi.
Sonraki 5-10 yildan beklentim $100’a alabildiginiz, kendi basina kullaninca basit grafiklerle calisan ama 5G uzerinden abonelikle deli icerik sunan cihazlar ve icerik ile VR kullanici sayisinin katlanmasi.

Electronic yerine photonic tensor core’lar kullanarak performans 100 ila 1000 kat arttirilabiliyor.
https://publishing.aip.org/publications/latest-content/photon-based-processing-units-enable-more-complex-machine-learning/
Bugun nvidia GPU’larindaki tensor core’larda AI algoritmalari calistirarak supersampling, noise filtering ve reconstruction gibi teknikler gercek zamanli uygulanabiliyor. Daha gelismis teknikler su anda gercek zamanli calismiyor ama bu nesilde saniyede 1 kare ile slideshow gibi calisacak bir tech demo yapabilirlerse, ileride GPU yaninda photonic coprocessor TPU seklinde tasarlanmis kartlarda gorecegimiz grafikler yaninda bugunun grafikleri komik kalabilir.
Bunlari bizim makinelerde gormemiz vakit alacak tabi. Ama dunya teknoloji yarisinda soguk savas donemine giriyor, AI, quantum processing ve photonic islemciler uzerine calismalar hiz kazanacak. Seri uretime gecisi de hizlanabilir.

Bence şu curved saçmalığından biran önce kurtulmaları lazım. Tamam bir ara monitör satmak için pazarlayacak birşey bulamadılar, çıkardılar bu curved saçmalığını da. Artık hdr'si var, 240hz'i, 360 hz'i var, şusu var busu var. 21:9 oranlı, 32"'den büyük özel monitörlerde falan yapsınlar istiyorlarsa. Ama bitsin bir zahmet ya.

Samsung Odyssey G7 çok ilginç bir VA panel çıktı iyi kötü tahmin edildiği gibi, Hardware Unboxed testlerine göre kendi test ettikleri gelmiş geçmiş en hızlı G2G response time değerine sahip ki buna TN panelli 240Hz 2560x1440 HP Omen X27 de dahil, yani monitör testte TN panelden bile hızlı çıkmış ki belki IPS panelli bir monitörden beklerdim ama VA panelli bir monitörden böyle birşey beklemek hiç anlamlı olmazdı, çok ilginç bir durum bu.
Karanlık geçiş performansı ve inverse ghosting performansı da son derece iyi VA panellere göre. TN panel seviyesinde değil elbette ancak bazı 240Hz 1080p IPS panellerden ve 144-165Hz yeni nesil bazı IPS panelli 2560x1440 monitörlerden önde çıkması yine çok çok ilginç bir durum.
Ancak kontrast değeri LG'nin 1ms Nano IPS panellerinde olduğu gibi gerilemiş, paneli response time olarak geliştirirken bu noktada gerileme oluyor herhalde. Tabii yine LG Nano IPS gibi 1:800 falan değil ama VA panellere göre gayet geride bir değer olan 1:1973 çıkmış. Bu noktada monitör tabii yine tipik IPS ve TN performansının baya önünde ama alışılagelmiş bir VA seviyesinde de değil.
HDR performansı için ayrı bir inceleme daha gelecekmiş, daha merak edenler incelemeye bakabilirler.

20x0 serisi ciktiginda 10x0 stok fazlasi nvidia’nin karliligini dusurmustu, rtx serisinin fiyatini yuksek tutmuslardi. Benzeri yasanmasin diye onlem aliyorlarsa bunu “ampere satislarini baltalamasin diye” seklinde yorumlamak yerine “demek ki iyi bir kart geliyor” denebilir.
Iki yildir uc sey soyluyoruz:
1. 1080Ti’da kalin, 20x0 serisinin hem fiyati yuksek, hem de refresh’i geldiginde RT performansinin iki katina cikmasi gibi mimari gelistirmeler mumkun.
2. RT’i bosverin, asil olay AI icin tensor core’lar. TNT kartlarinda cikan detonator driver’larindan bu yana en buyuk artisi driver’lari ve performans optimizasyonlari olan sirket donaniminin programlanabilirligini katladi. Asil potansiyel burada.
3. AI altyapisinda ve grafik karti isinde ayni mimariyi kullanmalarinin sonucunda bir tarafta yaptiklari arastirma gelistirme obur tarafa da yansiyacak. Bu durum sirketin gelecegi icin onemli bir arti.
Olumsuz hanesinde ise bunlar sayilabilir:
1) Ilk cikan kartlar pahali olabiliyor ve gecen nesilde bir kisminda uretim sorunu oldugu soylendi.
2) Temporal reconstruction teknikleri perceived gecikmeye yol acar mi sekilde bir endisem var. Gerci UE5 demosuna baktigimizda goruyorum ki rakip donanimda da ayni teknikleri kullanacaklar, ustelik tensor core olmadigi icin kalite ve/veya performans daha dusuk olacak.
3) FX serisinde oldugu gibi, nvidia’nin karsisina daha performansli donanim koyulursa kaliteden kisarak performans arttirip kagit ustunde rekabeti surdurebilirler. Ona dikkat etmek lazim. Ama onun olmasi icin rakipten gelen donanimin daha saglam olmasi lazim. Kimse zaten daha hizli olan mimarisini optimizasyonla ileriye tasidi diye nvidia’ya kizacak kadar mal olmamali.

Sell your RTX 2080 Ti before RDNA 2 & Ampere kill it in September
 
https://www.youtube.com/watch?v=9zJL99lb7F4

After Life
https://www.imdb.com/title/tt8398600
İzlemeyenler için tavsiyemdir. Özellikle eşlerin bir arada izlemesi iyi olur🤗 Ricky Gervais'i çok beğenirdim, bu diziyle daha da arttı hayranlığım. 2 sezon var şimdilik, her sezon 6'şar bölüm ve bölümler de kısa kısa. Son derece 'insancıl' bir hikayesi var. Netflix yapımı. Kaçırmayın derim👍😊

Su baslikta dusmusken alsak mi dedigimde alip bugun satsaydik paramiz neredeyse 3 katina cikmis olacakti:
https://www.cursedhardware.com/topic/1770-nvidia-geforce-rtxgtx-turing-ailesi-2018-2019/?page=24
Ayni baslikta RTX serisi doneminde hisse dustugunde nvidia bu hisseyi piyasadan ucuza toplar, kazancli cikar demistim, o da oldu.
Microsoft’un Arm’a gecis icin ikinip sikinmasi basladigindan beri bu nvidia’ya yeni kapi acabilir diye hissesine uzaktan bakiyorum cigere bakan kedi gibi. Apple’in arm’a gecisini endustri takip ederse tam olacak. Yalniz enerji kullanimi konusunda hala yol almalari lazim.
Neyse, kriz patlayip hisseler %40 dusunce avunuruz. “Tuh, niye almadik hisseyi” diyecek bi paramiz yok nasilsa

EU’deki Gray Jedi konsepti, Clone Wars’da force’u dengede force wielders bolumunun icerigi, genel olarak Star Wars’da force’a denge getirme konseptinin tam tanimlanmamis olmasinin, jedi’larin “kehanetteki the one sith’i bitirip denge getirecek” demesi ama Maul’a sorsan ayni kehaneti tam tersi yonde yorumlamasi, bu son uclemenin ikincisinde tapinakta yerdeki yari siyah yari beyaz motif ve Luke’un “jedi’larin yolu da yol degildi” yaklasimi birlesince son filmde icindeki shadow’u kabul edip daha oncekilerin otesine gecen bir karakter beklemistim. Kylo’nun karakter arkinda da, zorlasan Rey’de de o potansiyel vardi, Luke’da ve/veya Anakin’de de bunun ghost mentorlugunu yapacak potansiyel vardi ama yan cizecegiz, bi onceki filmi silecegiz ve JJ’e birakacagiz diye heba ettiler.

Rey zaten Palpatine. Eğer biri Gray Jedi olacaksa o Rey ve kankitosu Kylo olacaktı. Beraberce lightsaber dövüşlerinde sith'lere karşı önce force absorb sonrasında kendi de choke ve lightning kullanabilirdi. Önemli olan dengedir üzerine gidilebilirdi...
 
Çok fırsat kaçtı çok..

EU’deki Gray Jedi konsepti, Clone Wars’da force’u dengede force wielders bolumunun icerigi, genel olarak Star Wars’da force’a denge getirme konseptinin tam tanimlanmamis olmasinin, jedi’larin “kehanetteki the one sith’i bitirip denge getirecek” demesi ama Maul’a sorsan ayni kehaneti tam tersi yonde yorumlamasi, bu son uclemenin ikincisinde tapinakta yerdeki yari siyah yari beyaz motif ve Luke’un “jedi’larin yolu da yol degildi” yaklasimi birlesince son filmde icindeki shadow’u kabul edip daha oncekilerin otesine gecen bir karakter beklemistim. Kylo’nun karakter arkinda da, zorlasan Rey’de de o potansiyel vardi, Luke’da ve/veya Anakin’de de bunun ghost mentorlugunu yapacak potansiyel vardi ama yan cizecegiz, bi onceki filmi silecegiz ve JJ’e birakacagiz diye heba ettiler.