epi

Love, Death & Robots
Animatrix gibi her bolum farkli gorsel tarzda animasyon. Black Mirror gibi her bolum farkli konu, serbest. Konu takip etme derdi olmadan, 20-30 dakika TV basina baglanmadan, kisa aralarda cerezlik izleyebilecegim 10-15 dakikalik icerik ararken buldum.
Ilk bolum ve arada bazi bolumler biraz ciplaklik veya siddet icerebiliyor, her yerde izlenemeyebilir. Netflix'te mevcut.  
 

Love, Death & Robots
Animatrix gibi her bolum farkli gorsel tarzda animasyon. Black Mirror gibi her bolum farkli konu, serbest. Konu takip etme derdi olmadan, 20-30 dakika TV basina baglanmadan, kisa aralarda cerezlik izleyebilecegim 10-15 dakikalik icerik ararken buldum.
Ilk bolum ve arada bazi bolumler biraz ciplaklik veya siddet icerebiliyor, her yerde izlenemeyebilir. Netflix'te mevcut.  
 

Love, Death & Robots
Animatrix gibi her bolum farkli gorsel tarzda animasyon. Black Mirror gibi her bolum farkli konu, serbest. Konu takip etme derdi olmadan, 20-30 dakika TV basina baglanmadan, kisa aralarda cerezlik izleyebilecegim 10-15 dakikalik icerik ararken buldum.
Ilk bolum ve arada bazi bolumler biraz ciplaklik veya siddet icerebiliyor, her yerde izlenemeyebilir. Netflix'te mevcut.  
 

Ve teknoloji lideri AMD, nvidia’nin 2080’ine cevap olarak ayni fiyat, ayni performans ama variable shading rate destegi, ray tracing ve yapay zeka donanimi olmayan muhtesem bir urun sundu. 
 
(Fanlara kulak vermisler anlasilan)
(Bu sefer tessellation tam olacak, ha gayret)

Yalniz bu nvidia nasil bir kizdirdiysa kendisine artik, bir kullanici nvidia kartlari yaniyor yaziyor, bu baslikta tum serinin geri cekildigini okuyoruz; bir kullanici ben volta’da da rt’yi ayni performansla actim diyor, burada vay nvidia bizi opuyor mu okuyoruz; ilk driverlarla rt performansindan giydiriliyor ve nvidia rt’yi aceleye getirdi deniyor; yeni driverla ve oyun optimizasyonuyla performans artinca vay nvidia goruntuden kisti deniyor.
 
Onceki sayfalarda yazildi, RT cekirdekleri ve AI bu isin tek yolu degil. Ama donanim hizlandirmasi olmadan ayni performansta, ayni goruntu kalitesinde bu sonucu simdiye kadar kimse elde edemedi. Gercek zamanli RT uzerinde akademik arastirma yapanlardan dev firmalara kadar kimse yillarca bu sonucu elde edemedi ama bir baslikta bir kullanici “ben yaptim, oldu” dediyse dunya durur.
 
Titan V’de tensor cekirdekleri mevcut bu arada. Yani nvidia’nin RTX serisinde denoising icin kullandigi yapay zeka cekirdekleri bu kartta mevcut. Yani dogru ciksa bile burada bir haber yok aslinda.

Mimari
Geforce256 da ciktiginda yeni mimarisiyle ses getirmisti ama Tnt2Ultra'larin ustune getirdigi performans artisi limitliydi (ozellikle ilk SDR modelin) ve yeni ozellikleri icin performansi real-time'a ucu ucuna yetiyordu. Geforce2'ler 2Ti'lar, 2 Pro'lar vs yeni mimarinin adam akilli kullanilabildigi, performansin oturdugu zamandi. nvidia'nin is modelinde o zamandan bu zamana cok bir sey degismedi. Strateji
Buyuk islemciler yapmak pahasina yeni mimari/teknolojileri piyasaya ilk sunan oluyorlar ki developer'lar yeni nesil oyunlarini onlarin donaniminda hazirlasin. Bu surecte bu developer'larla yakin iliski kuruyorlar ve oyun ciktiginda kendi donanimlarinda optimal calismasi icin caba harciyorlar. Boylece baba oyunlar piyasaya geldiginde en iyi calistigi donanim/driver kombosunu sunduklari icin oyuncular tarafindan tercih ediliyorlar. Piyasa
Buyuk islemci ve arge'nin parasini en hizli, en yeni, en iyi donanimi isteyen hobi/pro/developer takimina urunu basta pahali satarak cikartiyorlar. Bunu takiben piyasadaki en hizli kartlari yapan sirket imajini oturtarak orta ve alt segmentteki satislariyla genis kitlelerden kazanclarini topluyorlar. Kendi ihtiyaciniza, keyfinize gore sizin icin en dogru olan urunu secmek size kalmis, isteyen bu benim hobim der en pahalisini alir, isteyen fayda/maliyet analizi yapar, en elzem olanini alir.

Intel 2020’de grafik karti piyasasina kapsamli bir giris planliyor.
 
https://techreport.com/review/34481/what-is-intel-s-graphic-odyssey
 
Hook confirmed some of what we already knew about Intel's discrete graphics. The company is planning a whole stack, from its existing integrated graphics all the way up to the highest end. Intel plans to duke it out with Nvidia and AMD on gaming, but also has an eye on the data center, and on content creation, and expects to ably serve graphics capabilities to its one-billion-strong install base.
 
Kartlar hakkinda bundan baska pek bir sey bilmiyoruz. Ama ray tracing’in menude olacagini ve nvidia’nin bu nesilde yaptigi mimari tercihleri kismen bu beklentinin sekillendirdigini tahmin ediyorum. Real time ray tracing’de teknoloji lideri imajini Intel’e birakmamis oldu, Intel piyasaya gelene kadar driver olgunlastirma ve oyun gelistiricilerle calisma ve hatta donanimin ikinci neslini hazirlamaya vakit birakmis oldu, ai/cloud urunleri ile oyun urunlerini tensor core barindiracak sekilde unify edip arge acisindan bir hamle yapmis oldu.
 
Amazon’un karina bakinca onemli kismi AWS (cloud) isinden geliyor. Tabi bunda Amazon’un e-ticaret isinden kazandigini altyapisina yatirarak buyume modelinin de etkisi var, adamlar kendi ucak filolarini da kurmaya basladilar. Ama cloud isi buyuk is, subscription tabanli yazilim modelleri cloud’da calisip korsani elemeye ve basit el cihazlarinda da calismaya yoneldikce daha da buyuyor. Oyun donanimi paralel islem gucunde ve yapay zeka uygulamalarinda gelistikce server’larda kullanim buldu. Nvidia data center’lara yoneldi, Intel de simdi oyun donanimina giriyor. Iki piyasaya yonelik urunler bir halibe geldikce bu iki firma da yakin rakip haline geliyor. O yuzden bu RTX’in refresh’i ve Intel’den gelecek kartlar ile 2020 senlikli olabilir. Konsollarda ve VR’da da hareketliligin gelecegi yil gibi. Ayni yil secim de var, tantanali gecmesi mumkun. Tahmin yapmak kolay degil.
 
Bu neslin mimarisini yorumlayan dandik videolarda boyle konular gecmiyor tabi. Ama Nvidia her zamanki gibi iri islemci yapmak pahasina piyasaya urunu erken sunup oyun gelistiricileri ile yakin calisarak kendi suruculerini ve sonraki mimarisini sekillendirmeye basladi.
 
Hayvan gibi fiyatla ciktigi icin RTX serisinin her turlu kufru yemesi dogaldir tabi. Benim lafim teknoloji habercisi gecinip sosyal medya bocegi tween tarzi icerik sunanlara.

 
40nm'den sonra nodelar arası geçişler çok uzun sürmeye başladı. O yüzden de firmaların hızı kesildi. Ama buna rağmen Nvidia çok çok iyi geliştirdi kendini. Fermi ile Kepler arasında mm2 başına düşen performansı ikiye katladı sayılır. Maxwell, çok büyük bir gelişmeydi. Hatta gpu tarihinde muhtemelen böyle bir şey hiç görmedik. Çünkü aynı nodeda devam ederken mm2 başına düşen performans %30-35 civarı, watt başına düşen performans ise %60-70 civarı arttı. Pascal'da yine uçuk gelişim yaşandı, saat hızı 2 ghz üzerine çıkmaya başladı, Vr için ekstra %30 civarı performans artışı sağladı. Yine mm2 başına düşen performans ciddi biçimde gelişti. Volta'yı görmedik ama Turing'le ciddi yenilikler sundular. Ama diğerleri kadar büyük, ses getiren veya farkını hemen gösteren ürünler görmedi millet, o yüzden de algı değişti.
 
Ama Nvidia'nın en önemli yönü, tüm bu geçişleri çok temiz şekilde yapabilmiş olması. Şimdi burun kıvrılan Turing'ler, şuana kadarki en verimli ekran kartları. Hem de devasa gpulara, o kadar yüksek güç tüketimlerine karşın durumları bu. Yeni mimari, yeni özellikler, bu kadar büyük gpular... Ancak ciddi hiçbir problem olmadı kartlarda. Bu türden bir geçiş en son Fermi'de oldu, o da dillere destan olmuştu. Amd'nin her yeni kartı ayrı vukuat olduğu için onu saymıyorum bile.

 
NVIDIA'ya yatirim yapmak konusunda cok gidip geldim, bu yukaridaki analizinize pek katilamiyorum.
 
Bu 5 yillik grafige bakinca NVIDIA'nin hizli yukselisi suni duruyor bence, yani arkasinda bunu destekleyecek bir urun veya teknoloji gormuyorum ben.
Ozetle bitcoine bagliyorum bu yukselisi ve simdi geldigi nokta da bitcoin olmadanki normal degeri bence, ki bu hali bile 2016 seviyesinin cok ustunde, yani iyi yukselmis zaten.
 
Ray tracing bence NVIDIA'ya para getirecek bir teknoloji degil, olmasa da olur gibi duruyor su hali ile.
Yapay zeka tarafindan beklenmedik gelismeler olabilir ama.
 
Yani bence bu gidisati ile, beklenmedik teknolojik atilim olmadan NVIDIA yakin gelecekte (1-2 sene) 200 seviyesini gecmez ama yavas yukselisini devam ettirir.
 
NOT: Bu ongorum tamamen tutmayip ters kose yapabilir, yatirim uzmani falan degilim ona gore
 

Deneyelim. Parantez: (Eski forumdaki "preview" dugmesini ariyorum. Submit reply, olmamis edit sekli ideal degil.)
 
Son bir yila baktigimizda nvidia baslangicta yukseliyordu fakat sonrasinda kotu haberlerle genelden hizli dustu.

 

 
Nvidia stoklari bir suredir genelden hizli yukseliyordu. Bu yukselisin crypto-trend'lerden etkilendigini, bitcoin'deki yukselisin grafik karti talebini ve fiyatlarini sisirmesi ile karlilik beklentisindeki artistan kaynaklandigini dusunmek, bitcoin'deki dusus sonrasi talepte de dusus olmasini beklemek mumkun. Nitekim nvidia eldeki GPU stoklari yuksek oldugu icin karliligin dusmesini bekledigini acikladi. 
 

 

 

 
Nvidia hisse degeri son bir ayda biraz toparladi. Nasdaq teknoloji borsasinda hisseler genel olarak yukseldi fakat nvidia'ninki ciddi bir dususten sonra toparladi.

 
 


Son bir haftada bu trend devam etti.

 
 

 
Nvidia'nin elindeki 10x0 serisi stoklari zamanla eriyecek. 20x0 serisi gecis kartlari, onlari takip edecek kartlarin ray tracing'de ciddi performans sicrayisi yapmasini bekleyebiliriz, simdiye kadar tick'den tock'a geciste yeni mimarinin yeni ozellikleri hep bu sekilde iyilestirildi. 20x0 serisi kartlar 10x0'lerle ayni ortalama FPS'yi verdiklerinde bile aslinda daha dusuk varyasyonla veriyorlar, min FPS daha yuksek oluyor, yani burada ray tracing yerine klasik rasterization kullanildiginda bile daha iyi sonuc veren, daha rafine bir mimari mevcut. Bir sonraki nesil kartlarin ust seviyesi 4K'da ray tracing, 4K'da rasterization ile yuksek tazeleme hizlari iddia edebilir. Nispeten uygun fiyatli varyantlarinin bu nesilde 10x0'lerle takilmis kitleye cazip olmasi mumkun. Normal sartlar altinda nvidia'nin karliliginin toparlanmasi beklenebilir. Bitcoin henuz nispeten yerinde sayarken (2016) nvidia hisseleri yukselisteydi.
 
(1) Hisse gecmisindeki bitcoin cilginligi seviyelerini beklemeden, 2016 basindan bugune duz cizgi cekersek cikacak trendin devam etmesi beklenebilir. Intel'den gelebilecek hamleler surpriz yaratabilir tabi ama ray tracing ve yapay zeka konularindaki girisimleriyle nvidia kendisini buna hazirlamis gozukuyor. Dusus trendinin bittigi ve bundan sonra hissenin eskisi kadar hizli olmasa da yukari gidecegi dusunulebilir, tabi Nasdaq'daki genel dalgalanmalar buraya da yansiyacaktir.
 
veya
 
(2) 2017-2018 cilginlik doneminden onceki seviyesine yaklasana kadar basamakli sekilde dusmeye devam etmesi beklenebilir. Ozellikle piyasaya gelecek Intel guclu bir rakip olarak gorulerek yuksek duopoly kar marji doneminin bitisi olarak yorumlanirsa dusus talebinin kalici olmasi nin beklenmesi mumkun.
 
Forumun konudaki fikirlerini duymak isterim.
 
Daha onemlisi, herkes resimleri goruyor mu?

Deneyelim. Parantez: (Eski forumdaki "preview" dugmesini ariyorum. Submit reply, olmamis edit sekli ideal degil.)
 
Son bir yila baktigimizda nvidia baslangicta yukseliyordu fakat sonrasinda kotu haberlerle genelden hizli dustu.

 

 
Nvidia stoklari bir suredir genelden hizli yukseliyordu. Bu yukselisin crypto-trend'lerden etkilendigini, bitcoin'deki yukselisin grafik karti talebini ve fiyatlarini sisirmesi ile karlilik beklentisindeki artistan kaynaklandigini dusunmek, bitcoin'deki dusus sonrasi talepte de dusus olmasini beklemek mumkun. Nitekim nvidia eldeki GPU stoklari yuksek oldugu icin karliligin dusmesini bekledigini acikladi. 
 

 

 

 
Nvidia hisse degeri son bir ayda biraz toparladi. Nasdaq teknoloji borsasinda hisseler genel olarak yukseldi fakat nvidia'ninki ciddi bir dususten sonra toparladi.

 
 


Son bir haftada bu trend devam etti.

 
 

 
Nvidia'nin elindeki 10x0 serisi stoklari zamanla eriyecek. 20x0 serisi gecis kartlari, onlari takip edecek kartlarin ray tracing'de ciddi performans sicrayisi yapmasini bekleyebiliriz, simdiye kadar tick'den tock'a geciste yeni mimarinin yeni ozellikleri hep bu sekilde iyilestirildi. 20x0 serisi kartlar 10x0'lerle ayni ortalama FPS'yi verdiklerinde bile aslinda daha dusuk varyasyonla veriyorlar, min FPS daha yuksek oluyor, yani burada ray tracing yerine klasik rasterization kullanildiginda bile daha iyi sonuc veren, daha rafine bir mimari mevcut. Bir sonraki nesil kartlarin ust seviyesi 4K'da ray tracing, 4K'da rasterization ile yuksek tazeleme hizlari iddia edebilir. Nispeten uygun fiyatli varyantlarinin bu nesilde 10x0'lerle takilmis kitleye cazip olmasi mumkun. Normal sartlar altinda nvidia'nin karliliginin toparlanmasi beklenebilir. Bitcoin henuz nispeten yerinde sayarken (2016) nvidia hisseleri yukselisteydi.
 
(1) Hisse gecmisindeki bitcoin cilginligi seviyelerini beklemeden, 2016 basindan bugune duz cizgi cekersek cikacak trendin devam etmesi beklenebilir. Intel'den gelebilecek hamleler surpriz yaratabilir tabi ama ray tracing ve yapay zeka konularindaki girisimleriyle nvidia kendisini buna hazirlamis gozukuyor. Dusus trendinin bittigi ve bundan sonra hissenin eskisi kadar hizli olmasa da yukari gidecegi dusunulebilir, tabi Nasdaq'daki genel dalgalanmalar buraya da yansiyacaktir.
 
veya
 
(2) 2017-2018 cilginlik doneminden onceki seviyesine yaklasana kadar basamakli sekilde dusmeye devam etmesi beklenebilir. Ozellikle piyasaya gelecek Intel guclu bir rakip olarak gorulerek yuksek duopoly kar marji doneminin bitisi olarak yorumlanirsa dusus talebinin kalici olmasi nin beklenmesi mumkun.
 
Forumun konudaki fikirlerini duymak isterim.
 
Daha onemlisi, herkes resimleri goruyor mu?

Vaktiyle tahmin edip burada yazdigim gibi, RTX'in bu ilk neslinde share repurchases ile bu dusen fiyattan topluyorlar hisseyi.
https://www.fool.com/investing/2018/11/29/nvidia-upgrades-its-dividend-and-buyback.aspx
 
Bir sonraki nesilde 10x0 stogu da erimis olacak, yeni mimari de tnt2/gf2/gf4 gibi olgunluk ve ucuz varyantlarla kok salma donemine gececek... Zaten yeni nesil konsollar ve oyunlarin duyurulmasiyla piyasaya ek hareketlilik de gelir. Becerebilirlerse bu isin nvidia'ya donusu katmerli olacak. Kar odemesi yapmak yerine ucuza hisselerini toplamis olacaklar, karliliklari yukselip hisse yukseldiginde o ucuza aldiklari hisseyi "nvidia geri dondu" diye kosanlara satacaklar. Tabi hayatta hic bir seyin garantisi yok, Intel'den surpriz gelirse ilginc olur.
 
Ergen sivilceli suratlariyla "nvidia suckz" videolari yapan "influencer" gruplari ayni tarihlerde "nvidia rockz" videolari yaparsa bu basligi hatirlayin.

Bu bir süredir en iyi image host sitesi bence.

https://postimages.org/

Uzun süredir kullanıyorum değişik yerlerde, "abi ben bunu göremiyorum, çıkmadı vs." gibi bir şey diyen hiç duymadım. Bizim forumda da kullananlar var sanırım.

https://vgy.me

Varifocal lensler olmadan, odaklanilan derinlige gore alan derinligini saglamak icin goz takibi ve yapay zeka kullanmak hakkinda bir makale:
 
Bu yil cikacak Oculus Quest buyuk gelisme olacak, VR'in kitlelere yayilmasinin ilk adimi olacak. (1) Bilgisayara falan para vermeden, kablo ile bir seye bagli olmadan, tek cihaz alip VR'a dalmak isteyenlere 6dof tracking ve el kumandalari ile eskiksiz bir paket sundugu icin, (2) arkasinda rift/go/gearVR'dan hazir saglam bir katalogla yazilim destegi ilk gunden iyi olacagi icin, (3) Facebook/Oculus gibi bir devin arkasinda olmasi hem teknik olanaklar, hem sermaye, hem pazarlama gucu acisindan guclu bir platform anlamina geldigi icin benzeri gorulmemis bir sey. VR'in Gameboy'u, Walkman'i olma potansiyeline sahip. Ilk Playstation'in piyasaya cikmasi gibi, ikincisi tabi daha cok tutacak.
 
PC cephesinde ise Valve'in kendi hazirladigi VR seti bomba gibi geliyor. En buyuk dilegim bu sette eye tracking'in standartlasmasi. PC zaten grafikler acisindan mobil GPU'larin cok ilerisinde. Bir de foveated renderong kullanilirsa elde edilebilecek kalite mobille arayi acacaktir. Sadece detay seviyesi degil, ustteki videodaki gibi oyunun nereye baktiginizi biliyor olmasinin hem gorsellige, hem de oyun ici yapay zekaya yansimasi bu deneyimleri bir nesil oteye tasiyacaktir. Valve gibi yapay zekanin karakterle etkilesimi, yuz animasyonlar, oyuncuyu ortamin icinde hissettirmek uzerine kurulu bir gecmisi olan bir firmanin bu sekilde hazirlayacagi bir oyun muhtesem olacaktir. Alex veya Barney gibi bir oyun ici karaktere bir sey dedigimizde makul bir cevap vermesi, biz bir yere baktigimizda kafayi cevirip oraya bakmasi, bu etkilesimlere gore modern grafiklerle hazirlanmis yuzunun ifadesinin degismesi vs. nihayet mumkun.
 
Google vs. sentetik ses/konusma konusunda ciddi yol aldi. Yapay zeka soyleneni anlayip cevap verme konusunda ciddi yol aldi.
 
Bu tarz AI tabanli sanal karakterler konusunda calismalar mevcut
 
Bu tarz gercekci tasarimlarin uncanny valley etkisi yaratip creepy oldugunu dusunenlerin stilize edilmis tarzlara yonelmesi mumkun. Bu tarzda karakterlerle yapay zeka etkilesimi uzerine kurulu sanal gerceklik icerigi calismalari da mevcut:
 
Bunlarin hepsinin bir araya geldigi nesil biz oluyoruz.  
 
Locomotion falan dert etmeden, cihazin saglayabildigi en iyi predefined grafiklerle, bir odada oturup satranc/dama/tavla ve turlu kart oyunlari (+in-game paid content) vs oynadigimiz ve sohbet ettigimiz, Alexa/Google gibi bir altyapidan sorularimiza cevap vererek bize bir seyler de ogretebilen bir karakterle olusturulmus bir VR odasini ilkokullardan huzurevlerine kadar her yerde hayal etmek mumkun. Bunun ilk basit ornegini oyun icinde Valve'dan gorebilecegimizi umuyorum fakat sadelesmis grafikler ve cloud tabanli gelismis yapay zekayla Facebook'tan  gelmesi de mumkun. Facebook Alexa, Cortana veya Hey Google'a bir alternatif sunacaksa bunu kanli canli karsiniza koymalari etkileyici olur. Hem bu yapay zekanin PR'i olur, hem Quest'in PR'i olur, Facebook icin basarili olur, VR icin faydali olur.
 
Dedelerimiz at ustunde koyden kasabaya giderek hayata basladilar, radyodan aya inildigini duyarak devam ettiler, babalarimizin nesli de geldiginde televizyonu, bilgisayari ve nihayetinde torunlarinin nesliyle kitalararasi goruntulu konusmayi gorduler. Torunlara kesfedecek uzayin derinlikleri ve kendi yarattigimiz dunyalar kaldi.

Simdiye kadar mumkun olmayan bir sey yeni ray tracing kartlari ve uzerinde kamera barindiran bir VR setiyle mumkun olabilir.
 
SLAM (simulateous localization and mapping) teknikleri telefonlarda bile calisacak kadar gelisti, AR’da bir karakteri gercek dunyadaki masanin ustune yerlestirmek mumkun hale geldi. Photogrammetry gelisti, real time sonuclar degil, cok acidan alinan goruntunun uslenmesi ile ortamin 3D modelinin cikarilmasi bu proje icin yeterli. Lighthouse gibi bir teknoloji ile kusursuz track edilen bir HMD’nin ustundeki kameralardan aldigi goruntuyu data olarak biriktirip PC’de uzun surede isleyerek ortamin geometrisinin 3D mapini cikarmasi, ortamin isiklandirma ve renklerinin image base lighting icin uygun formatta saklanmasi mumkun olacaktir. Kameradan gelen goruntuyu kullanan, bunun uzerine sadece AR elementleri (karakterler vs) ve onlardan kaynaklanan isiklandirmayi (ortamin 3D modelini kullanarak, ortamin ustune bindirme seklinde) ekleyen bir sistemin path tracing tabanli calismasi mumkun olacaktir.
 
 
Bu videodaki arka plan resminin odadan alinan goruntulerle hazirladigini ve bize gosterilmedigini, sadece toplardaki isiklandirma icin kullanildigini dusunun. Bu videodaki gibi masanin bize gosterilmedigini ama toplarin masaya dusen golgesi ve yansimasinin gercek hayattaki masamizin ustune bindirildigini dusunun; sanal masanin geometrisi photogrammetry’den geldigi icin ve gercek masanin yeri slam + tracking bilgisiyle mukemmel bilindigi icin birebir uyumlu olacaktir. Bu sekilde kameradan gelen gercek oda goruntusu uzerine eklenen AR icerik path tracing ile hazirlanabilir ve grafik kartinin yuku tum ortami cizmekten dusuk olacagi icin mevcut RTX kartlarda bunun hizli yapilabilmesi lazim.
 
Ortaya ortamin isigina, geometrisine birebir uyacak sekilde ray tracing kalitesinde cizilmis, isiklandirilmis, ortami golgelendirmis yapay karakterler cikacaktir.
 
Masanin ustundeki Toy Story Buzz’in tavandan sarkan RE2 licker’ini veya Alien’i vurmasi icin kursun askerlerin kullanacagi silaha girmesi gereken sifreyi elinizde tuttugunuz (gercek fiziksel) oyun kartlarindaki sorulardan cikarmaniz gereken bir oyun bu karakterler gercekten odadaymis gibi gozukebilir. Etkilesimin kalitesi (yapay zeka) deneyimin kalitesini belirleyecektir.
 
Bir grup oyuncu, farkli odalarda tek baslarina oturup farkli masalar uzerindeki board game’e bakabilirler ama hepsi ayni karakterin ayni animasyonla yaptigi hamleyi kendi ortamina gore isiklandirilip cizilmis sekilde gorecektir.

Bugün yeni sürücüyü ve G-SYNC özelliğini Samsung C24FG70 monitörümde deneyebildim nihayet.
 
Sürücüyü kurduktan sonra ilk işim, monitörün OSD menüsünden Freesync özelliğini "Ultimate Engine" şeklinde açmak oldu. Ultimate Engine seçeneği, 70-144Hz aralığında Freesync'ı aktive ediyor. Bu noktada CRU uygulaması ile Freesync aralığının alt eşik değeri olan 70'i 55 olarak değiştirdim. RTSS uygulaması ile de 140 FPS sınırı koydum. Tüm bu ayarlardan sonra NVIDIA Control Panel altında G-SYNC'ı aktif ettim ve VSYNC'ı kapalı olarak ayarladım.
 
Vulkan API'sini kullanan Doom 2016 oyunu ile yaptığım ilk denemede sonuç hüsrandı. Micro-stuttering ve çok ciddi ghosting sorunuyla karşılaştım. Öyle ki oyun menüsünde fare imlecinin hareketinde bile ghosting sorununu görebiliyordum. Yurtdışı forumlarda bu modeli sorunsuz kullananlar olduğunu bildiğim için, sorunun kaynağını aramaya başladım.
 
Sorunun kaynağı, OSD menüsü altındaki "Low Input Lag" ayarı çıktı. Normalde bu ayarı, Freesync seçeneği aktif değilken değiştirebiliyorsunuz. Ayar açık halde iken Freesync'ı devreye sokarsanız, bahsettiğim ghosting sorunu ortaya çıkıyor. Sorunu çözmek için yapmamız gerekense, önce OSD altında Freesync'ı devredışı bırakmak, daha sonra da Low Input Lag seçeneğini kapatmak.
 
Bu şekilde oynadığım Vulkan, DX11 ve DX12 API oyunlarında, G-SYNC modülüne sahip DELL S2716DG monitörüme yakın bir deneyim elde ettim. 1 saatlik oyun seansı boyunca görüntü akıcıydı, micro-stuttering, ghosting veya tearing gibi bir sorun gözlemlemedim. Tabii daha sağlıklı bir kıyaslama için daha uzun vakit geçirmek gerekecek, ama şu haliyle kullanılmaması için herhangi bir sebep yok gibi duruyor.

Quake 2, isiklandirma, eski tip vs. RTX tabanli path tracing:
 
Bu da ayni projenin 20x0 serisi ile gelen ozellikler oncesi hali:
 
Isiklandirmanin daha dinamik degistigi Doom 3 ile benzer bir demo gordugumuzde daha da etkileyici olacak. 
 
Simdiden not duseyim, en az 10 yil her yeni cikan kartla bu teknoloji ilerleyecek. (1) 60fps ustune cikmak mumkun olacak, (2) bu proje isigin ilk carptigi yuzeyden sekip ikinci yuzeyi aydinlatmasina izin veriliyorsa bu sayi artacak ve nihai goruntu daha gercekci hale gelecek, (3) ekrana sacilan isin sayisi artacak ve denoising ihtiyaci azalip goruntu daha net (daha az blurry) olacak. Her seferinde nvidia “simdi ray tracing daha iyi” diyecek, sikayet ekibi “hani nvidia ray tracing’i cozmustu” diyecek. Ama bu nesilde nvidia’nin ray tracing ile oyunu 60fps calistirarak diger tekniklerle elde edilen goruntu kalitesini asmis olmasi bunu yeni nesil grafiklerin baslangic noktasi yapiyor.
 
Nasil GeForce 256 ile yeni nesil oyunlarin onu acildiysa ama 4-5 yildan once bunu gerektiren oyunlari gormediysek, nasil o zamana cok daha iyi kartlar ciktiysa ve nasil anca 10 yil sonra her oyun bu teknolojileri gerektirdiyse, ayni gecisi bu teknoloji icin de bekleyebiliriz. Yani satin almanin acelesi yok. Ama tatminsiz feryatci millennial kulturune kaptirip bu teknolojiyi gereksiz veya gimmicky sanmak hata olur.
 
AI uniteleri buyuk ama aslinda RT uniteleri donanimda cok yer kaplamiyor. Nasil GeForce256’dan GeForce 2’ye geciste cift doku kaplama ozelligi geldiyse ilk RTX neslinden ikinciye geciste RT unitelerinin sayisini iki katina cikarmalari beklenebilir. O yuzden bir sonraki neslin ciddi miktarda daha iyi sonuc verme ihtimali yuksek. Kartin tamami ayni tutulup sadece RT unitesi sayisi arttirilarak ister hiz, ister kalitede artis saglanabilir. Oyun islemciyi %3 gibi komik miktarlarda kullaniyor. Tamamen GPU bound. Cozunurlugu dusurunce ray tracing ile 240 fps’lere cikiyor. Eger RT unitesi sayisi arttirilirsa, bottleneck oradaysa rahatlar, bottleneck denoising’deyse daha az agresif denoising gerekecegi icin yine rahatlar.
 
Geriye ortalama oyunda 4K’da 60fps yerine 120fps verebilmek kaliyor. 4K’da hafiza ihtiyaci artiyor, orada sikinti yasamayacak kadar hafiza eklediklerinde buna erisim cok kanalli oldugu icin bant genisligi de artiyor. GPU uretim teknolojisinin izin verdigi kadar ROP sayisi ve yuksek saat hizi ile desteklediklerinde bu performans artisi elde edilecek. Muhtemelen iki-uc sonraki nesilde. Yani yeni bir teknoloji gerekmiyor, bu RTX mimarisinin ilk kartlari uzerine 2-3 refresh geldiginde 4K 120hz ekranlari tam hizda besleyebiliyor olacak (oyun ray tracing kullandiginda bile), sonra gelecek her yeni kartla ray tracing’in kalitesi artacak.
 
Tum bunlar olurken AI unitelerinin yeniden programlanabilirligi ve bu kodun arka planda machine learning kullanan supercomputer’larla hazirlanmasi sayesinde ayni donanimi farkli sekilde kullanarak farkli grafikler elde eden driver’lar gorebiliriz. Bu gelisme arka planda paralel olarak ilerliyor olacak. Buradan akilli upsampling ile 4K vererek iki-uc nesil bekletmeden 120hz sunabilirler. Veya gercek 4K’de oyunun depth buffer’indan gelen bilgiyi kullanarak ara kareleri hesaplayan bir teknikle 60fps’den 120fps cikarabilirler, sonuc TV’lerin interpolation’i gibi olmaz, cok daha kaliteli olur.
 
Bu teknoloji ile hazirlanacak yeni nesil oyunlara UE5 oyunlari diyelim. Bunlar geldiginde onumuze 4K 120hz monitor koyup ray tracing ile tam hizda beslemek mumkun olacak. Bugun RTX karti alinca bu gelecekten fragmanlar goruyoruz, hepsi bir arada olmuyor. Ama gunumuzun oyunlarini da en hizli calistiran kartlar bunlar.
 
Fiyat abarti oldu, herkesin tadini kacirdi. Ama bu “UE5 oyunlari” piyasaya gelene kadar (1) Intel’den rakip kartlar ve AMD’den gec de olsa bir cevap gelecek, (2) eldeki eski kart stoklari eridigi icin yeni nesli yuksek fiyatlandirma ihtiyaci bitecek, (3) yeni teknolojinin arge masrafi early adopters’dan tahsil edilmis olacak. Fiyatlarda da bir normallesme beklenebilir.
 
Benim param var ve ruh hastasiyim diyen bugun 4K 120hz ekran ve iki 2080 Ti alip nvlink ile baglayarak Quake 2 RTX denemeli (cunku ne YouTube’de gorebilirsiniz, ne markette bulabilirsiniz). Ben bu iki kriterden sadece birini saglayabiliyorum simdilik.

RE 2 benim en sevdiğim oyundu bu seride. Kaç kere bitirdim hatırlamıyorum bile. Demo da ki görüntüler bildiğin o zamana götürdü ama kesinlikle sıfırdan yapmışlar oyunu bambaşka bir şey olmuş. Harika görünüyor. Kesinlikle değerlendirilmeli. 

yav he he...
 
15 değil 30 sene sonra çıksa bile herkes almak için sıraya girer.

Bravo, bence de harika. Ayni fiyat, ayni performans ama gereksiz teknolojileri cikarmislar, boylece daha ucuz veya daha hizli olabilir. Kart ferahlamis, boylece ayni performansi daha hizli verebilir. Mantikli.

 
Joled Sony ile Panasonic’in ortak yatirimi. Videoda gorulen urun cesidi araba gosterge panellerinden metro reklam panolarina kadar uzaniyor. Arada 0.01ms altinda response time’i olan e-sports oyun monitoru de geciyor. HP, Dell gibi firmalar yeni OLED laptop'lar duyuruyorlar. Tahminimce Samsung QLED ve microLED ile OLED’in goruntu kalitesine rakip olmaya calisirken Sony, Panasonic ve LG yeni nesil akilli kontrolculer ile burn-in’i gidermeye calisiyor olacak. Samsung'un da OLED uzerine calismalari, hatta quantum dot process ile OLED'leri birlestirmeye yonelik gelistirme projesi mevcut ama piyasaya OLED urun sunma acisindan LG ve Joled basi cekiyor.
 
 
 
Bu videoda OLED olarak LG C8 kullanilmis. Yeni C9 renkler acisindan da, parlaklik ust seviyesi acisindan da daha basarili. Siyah seviyelerindeki basarisiyla birlesince daha iyi goruntu kalitesi sundugu soylenebilir. "Ben QLED'deki resmi daha cok begendim" demek mumkun, renk/parlaklik/kontrast acisindan ikisinin birbirine yakin oldugu soylenebilir ama sonucta dusuk response time ile OLED farkli bir akicilik sagliyor.
 
Anladigim kadariyla C9'da 4K 120hz panel var ve HDMI 2.1 kullaniyor, yani bu hizda besleyen bir kaynaga baglanabilecek transfer hizina sahip olmasi lazim ama input latency ne seviyede bilmiyorum. TV'lerde goruntu kalitesini yuksek tutmak icin panele vermeden once sinyali isleyen kontrolculer bu islem sirasinda gecikme yaratabiliyorlar. Oyun modunda daha az gecikme saglayan TV'ler son yillarda yayginlasmaya basladi ama genelde 30fps-60fps calisan konsollar dusunulerek tasarlaniyorlar, 120hz calisan bir PC monitoru gibi gecikmesiz olmayabilirler. Zaten bu yuzden ayni paneli kullansa da TV olarak degil, monitor olarak satilan, ona gore tasarlanmis Dell Alienware'in 55 inch modeli gibi urunleri bekliyoruz. Ama C9'u PC'ye baglayip dusuk gecikme ile calistirmayi deneyecek incelemelere de goz atmak lazim.
 
Bizim onumuzdeki alternatiflerden TN, IPS ve VA’yi karsilastirinca VA en iyi siyah seviyelerini ve kontrasti veriyor, backlight acisindan tutarlilik IPS’ten iyi. IPS canli renkler sunuyor ve response time’i VA’dan iyi. TN oyuncularin ilk tercihi olabiliyor cunku response time’i en dusuk olan alternatif o ve en yuksek tazeleme hizlarina ilk cikan da bu paneller oluyor. OLED ise TN’den iyi response time’i, VA’dan iyi siyahlar ve kontrast’la, IPS’e rakip renkle sunuyor. Yani IPS’ler quantum dot ve full array local dimming ile renk kalitesini, kontrasti ve panel capinda tutarliligi arttirdiginda bile karsisindaki OLED TN’den dusuk response time ile daha az bulaniklik, daha akici goruntu sagliyor. Belki bu akicilik hissi latency'nin dusuklugunden daha cok OLED'de acilip kapanan bir backlight olmamasindan kaynaklaniyordur. “Cam gibi”, ekran degil onunde pencereymis gibi goruntu vermekte rakibi yok. Bu teknolojiyi 4K ve 120hz VRR ile birlestiren bir urun gormek bu yila kadar mumkun olmamisti, o yuzden bu urunun bir benzeri daha yok:
 
 
Bunu native 120hz besleyebilen bir PC ile gormemek lazim, insani monitorune kusturur. Ayni ozelliklerde 32 inch bir model cikarsa ve burn-in ihtimalini yeterince dusuren bir kontrolcusu olursa borc icinde kalacagim.
 
microLED’ler de OLED’ler gibi her pixel tek tek acilip kapanabildigi ve boylece tam siyah verebildigi icin, backlight kullanmadigi icin kontrastta OLED’i yakalayabilir ama pixellerin arasindaki siyah boslugun OLED’e gore daha buyuk olacagini, bu yuzden o organik goruntuyu yakalayamayacagini tahmin ediyorum. Uzaktan izlenen TV’de belki monitor kadar belirgin olmayabilir ama tahminimce goze yakin cihazlar icin hissedilir bir fark olur. Bu asamada sadece sahsi tahminim.
 
Akicilik ve goruntu kalitesinin birlesmesinden dogan netligi ve dogalligi saglayan baska bir teknoloji yok ortamda. 240hz gibi hizlara cikmasina da bir engel yok. Ulasilabilecek zirve nokta potansiyeli acisindan benzersiz ama burn in sorunu cozulene kadar kullanisli degil. Bu yil duyurulan yeni urunler bu yonde olumlu adimlar atilmis olsa gerek diye dusunmeme sebep oluyor ama bizim onumuze gelmesi yine vakit alacaktir. O zamana kadar bu quantum dot / QLED ekranlarin fiyati da yuksek kalacak herhalde.

 
Joled Sony ile Panasonic’in ortak yatirimi. Videoda gorulen urun cesidi araba gosterge panellerinden metro reklam panolarina kadar uzaniyor. Arada 0.01ms altinda response time’i olan e-sports oyun monitoru de geciyor. HP, Dell gibi firmalar yeni OLED laptop'lar duyuruyorlar. Tahminimce Samsung QLED ve microLED ile OLED’in goruntu kalitesine rakip olmaya calisirken Sony, Panasonic ve LG yeni nesil akilli kontrolculer ile burn-in’i gidermeye calisiyor olacak. Samsung'un da OLED uzerine calismalari, hatta quantum dot process ile OLED'leri birlestirmeye yonelik gelistirme projesi mevcut ama piyasaya OLED urun sunma acisindan LG ve Joled basi cekiyor.
 
 
 
Bu videoda OLED olarak LG C8 kullanilmis. Yeni C9 renkler acisindan da, parlaklik ust seviyesi acisindan da daha basarili. Siyah seviyelerindeki basarisiyla birlesince daha iyi goruntu kalitesi sundugu soylenebilir. "Ben QLED'deki resmi daha cok begendim" demek mumkun, renk/parlaklik/kontrast acisindan ikisinin birbirine yakin oldugu soylenebilir ama sonucta dusuk response time ile OLED farkli bir akicilik sagliyor.
 
Anladigim kadariyla C9'da 4K 120hz panel var ve HDMI 2.1 kullaniyor, yani bu hizda besleyen bir kaynaga baglanabilecek transfer hizina sahip olmasi lazim ama input latency ne seviyede bilmiyorum. TV'lerde goruntu kalitesini yuksek tutmak icin panele vermeden once sinyali isleyen kontrolculer bu islem sirasinda gecikme yaratabiliyorlar. Oyun modunda daha az gecikme saglayan TV'ler son yillarda yayginlasmaya basladi ama genelde 30fps-60fps calisan konsollar dusunulerek tasarlaniyorlar, 120hz calisan bir PC monitoru gibi gecikmesiz olmayabilirler. Zaten bu yuzden ayni paneli kullansa da TV olarak degil, monitor olarak satilan, ona gore tasarlanmis Dell Alienware'in 55 inch modeli gibi urunleri bekliyoruz. Ama C9'u PC'ye baglayip dusuk gecikme ile calistirmayi deneyecek incelemelere de goz atmak lazim.
 
Bizim onumuzdeki alternatiflerden TN, IPS ve VA’yi karsilastirinca VA en iyi siyah seviyelerini ve kontrasti veriyor, backlight acisindan tutarlilik IPS’ten iyi. IPS canli renkler sunuyor ve response time’i VA’dan iyi. TN oyuncularin ilk tercihi olabiliyor cunku response time’i en dusuk olan alternatif o ve en yuksek tazeleme hizlarina ilk cikan da bu paneller oluyor. OLED ise TN’den iyi response time’i, VA’dan iyi siyahlar ve kontrast’la, IPS’e rakip renkle sunuyor. Yani IPS’ler quantum dot ve full array local dimming ile renk kalitesini, kontrasti ve panel capinda tutarliligi arttirdiginda bile karsisindaki OLED TN’den dusuk response time ile daha az bulaniklik, daha akici goruntu sagliyor. Belki bu akicilik hissi latency'nin dusuklugunden daha cok OLED'de acilip kapanan bir backlight olmamasindan kaynaklaniyordur. “Cam gibi”, ekran degil onunde pencereymis gibi goruntu vermekte rakibi yok. Bu teknolojiyi 4K ve 120hz VRR ile birlestiren bir urun gormek bu yila kadar mumkun olmamisti, o yuzden bu urunun bir benzeri daha yok:
 
 
Bunu native 120hz besleyebilen bir PC ile gormemek lazim, insani monitorune kusturur. Ayni ozelliklerde 32 inch bir model cikarsa ve burn-in ihtimalini yeterince dusuren bir kontrolcusu olursa borc icinde kalacagim.
 
microLED’ler de OLED’ler gibi her pixel tek tek acilip kapanabildigi ve boylece tam siyah verebildigi icin, backlight kullanmadigi icin kontrastta OLED’i yakalayabilir ama pixellerin arasindaki siyah boslugun OLED’e gore daha buyuk olacagini, bu yuzden o organik goruntuyu yakalayamayacagini tahmin ediyorum. Uzaktan izlenen TV’de belki monitor kadar belirgin olmayabilir ama tahminimce goze yakin cihazlar icin hissedilir bir fark olur. Bu asamada sadece sahsi tahminim.
 
Akicilik ve goruntu kalitesinin birlesmesinden dogan netligi ve dogalligi saglayan baska bir teknoloji yok ortamda. 240hz gibi hizlara cikmasina da bir engel yok. Ulasilabilecek zirve nokta potansiyeli acisindan benzersiz ama burn in sorunu cozulene kadar kullanisli degil. Bu yil duyurulan yeni urunler bu yonde olumlu adimlar atilmis olsa gerek diye dusunmeme sebep oluyor ama bizim onumuze gelmesi yine vakit alacaktir. O zamana kadar bu quantum dot / QLED ekranlarin fiyati da yuksek kalacak herhalde.

OLED, QLED karşılaştırmasında hangisi bakmadan soldaki daha iyi dedim, o oledmiş. Kesinlikle daha net görüntü var ama beyaz, açık gri tonlarda da hafifçe maviye çalıyor. Fiyatlar aynıysa TV için OLED alırım, diğeri %20-30 daha ucuzsa onu tercih ederim. Monitör için kesin QLED alırım.

 
Adamin cozunurlugu ve renk gamutu ekranin gerisinde kalmis.
 
4K 120hz VRR OLED nihayet. 32-40 inch’i lazim.